کرامت ذاتی
مقصود از كرامت ذاتی آن است كه خداوند انسان را به گونه‌اي آفريده كه در مقايسه با برخي موجودات ديگر از لحاظ ساختمان وجودی امكانات و مزاياي بيشتري دارد، يا تنظيم و ساختار امكاناتش به شكل بهتری صورت پذيرفته و در هر حال،از دارايی و غنای بيشتری برخوردار است.
اين نوع كرامت حاكی از عنايت ويژه خداوند به نوع انسان است و همه انسانها از آن برخوردارند.از اين رو هيچ كس نمی‌تواند و نبايد به سبب برخورداری از آنها بر موجود ديگری فخر فروشد و آن را ملاك ارزشمندی و تكامل انسانی خود بداند يا به سبب آن مورد ستايش قرار گيرد،بلكه بايد خداوند را بر آفرينش چنين موجودی با چنين امكاناتی ستود.زيرا اين كرامت به اختيار انسان ربطی ندارد و انسان چه بخواهد و چه نخواهد از اين كرامت برخوردار است آياتی مانند
آيه چهارم سوره تين «
لقد خلقنا الانسان في احسن تقويم»
آيه چهارم از سوره مومنون «
ثم انشأناه خلقاً آخر فتبارك الله احسن الخالقين»
و آيات فراواني كه از تفسير جهان و آفرينش آن چه در زمين است براي انسان سخن مي‌گويند مانند
« سخر لكم ماني السماوات و ما في الارض جميعاً منه»
یا «
خلق لكم ما في الارض جميعا»همه بر كرامت تكويني نوع انسان دلالت دارند
و آياتي از قبيل
« خلق الانسان ضعيفاً »
و آيه هفتاد سوره اسرا:
«
و لقد كرمنا بني آدم و حملنا هم في البد و البحر و رزقنا هم من الطيبات و فضلنا هم علي كثير ممن خلقنا تفضيلا»
كه دلالت بر برتری انسان بر بسیاری از مخلوقات( نه همه آنها) دارد عدم برتری ذاتی انسان بر برخی از موجودات را یادآور می شود. وجود استعدادهای فراحیوانی و روح جاودانه انسان نیز از موارد کرامت ذاتی و هستی شناختی انسان به شمار میآید.
کرامت اکتسابی
مقصود از کرامت اکتسابی دستیابی به کمالهایی است که انسان در پرتو ایمان و اعمال صالح اختیاری خود به دست می آورد.
این نوع کرامت، برخاسته از تلاش و ایثار انسانی و ملاک تقرب در پیشگاه خداوند است. با این کرامت است که می توان واقعاً انسانی را بر انسان دیگر برتر دانست .
همه انسانها ، استعداد رسیدن به این کمال و کرامت را دارند ولی برخی به آن دست می یابند و برخی از آن بی بهره می مانند. پس در این کرامت ، نه همه انسانها برتر از دیگر موجوداتند و همه آنها فروتر یا مساوی با دیگر موجودات هستند از این رو آیاتی که به کرامت اکتسابی انسان پرداختند یا
آیات نفی کننده کرامت اکتسابی اند یا
اثبات کننده کرامت اکتسابی.
كتاب: انسان شناسي
نويسنده: محمود رجبي
صفحه: 155
