کتاب سلیم بن قیس

کتاب سلیم بن قیس هلالی حاوی روایاتی است درباره فضایل اهل بیت، امام شناسی، اخباری درباره حوادث پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و مطالبی از این دست که جمع آوری آنها در آن زمان جرم به شمار می‌آمد. از این رو سلیم هنگام مرگ، این کتاب را به رسم امانت و به نام «سرّ» (امر مخفی) به ابان بن ابی عیاش سپرد و او نیز هنگام مرگ آن را نزد عمر بن اذینه به ودیعت نهاد، و تا امروز که به دست ما رسیده در میان شیعیان کتابی شناخته شده بوده است. نام اصلی کتاب را « کتاب السقیفه » و برخی «کتاب اسرار آل محمد» دانسته اند، ولی در روایات از آن به «کتاب سلیم بن قیس » یاد شده است. سلیم بن قیس در جمع‌آوری روایات این کتاب زحمت زیادی کشید و برای اطمینان، گاهی یک مطلب را از چند نفر می‌پرسید. پس از جمع آوری نیز یک بار نتیجه تلاش خود را به امام علی علیه السلام عرضه کرد و امام درستی آن را تایید فرمود. از این رو کتاب وی یکی از اصول حدیث شیعه به شمار می‌رود و غالب علمای شیعه به آن اعتماد کرده اند. گروهی نیز که بر آن خرده گرفته اند، به سبب تحریف‌هایی بوده که در برخی نسخه های آن وارد شده است.
از مطالعه فهرست کتاب‌هایی که به دست ما رسیده چنین بر می‌آید که این کتاب قدیمی‌ترین کتابی است که به دست مسلمانان نوشته شده و متن اصلی آن هنوز باقی است، و هیچ کدام از کتب اسلامی موجود، قدمت آن را ندارند.
ابان بن ابی عیاش این کتاب را با حضور جمعی از بزرگان شیعه برای امام سجاد علیه السلام خواند. این کار سه روز به دراز کشید. امام همه مطالب کتاب را تایید کرد و گواهی داد که سلیم بن قیس راست گفته است.
عمر بن اذینه نیز بار دیگر آن را برای امام باقر علیه السلام خواند. امام باقر نیز با شنیدن مطالب آن گریان شد و به درستی آن گواهی داد.
امام صادق علیه السلام نیز فرمود:«آن کس از دوستان و شیعیان ما که کتاب سلیم بن قیس هلالی نزدش نباشد، چیزی از امر (ولایت) ما نزدش نیست. این کتاب الفبای شیعه و یکی از اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.»

منابع:‌
مقدمه کتاب سلیم بن قیس به قلم علوی حسینی نجفی چاپ دارالکتاب الاسلامیه؛ معجم رجال الحدیث 8 /216؛
سفینه البحار 4 / 260؛
قاموس الرجال 5/ 227