لرزش زمین
بطوری که میدانیم در اثر زلزله ، زمین به ارتعاش در میآید و در مواردی که شدت این ارتعاشات زیاد باشد، باعث تخریب ساختمانها میشود. معمولا قبل و بعد از حرکات اصلی زلزله ، ارتعاشات خفیف تری تولید میشود که به ترتیب به نام
پیش لرزه و پس لرزه نامیده میشود. معمولا لرزههای اولیه خفیف تر است و هر چند به زمان زلزله اصلی نزدیک شویم، شدت لرزهها زیادتر میشود و بعد از زلزله اصلی ، مجددا شدت آن کاهش مییابد.
این مساله ، در مورد تعداد لرزهها نیز صادق است، یعنی هرچقدر لرزه اصلی نزدیکتر شود، تعداد لرزهها زیادتر میشود و بعد از زلزله اصلی ، فواصل زمانی بین لرزهها افزایش مییابد. بایستی توجه داشت که تمام زلزلهها همراه با پیش لرزه نیستند و نیز پیش لرزهها را همیشه نمیتوان مقدمه وقوع یک زلزله بزرگ دانست، زیرا در بسیاری موارد ، لرزشهای خفیفی ثبت شده که حرکات شدیدی به دنبال نداشته است. گاهی نیز یک زلزله مخرب ، خود پیش لرزه فوقالعاده مخربی بوده که به دنبال آن اتفاق افتاده است.
صداهای زلزله
غالبا وقوع زلزله توام با صداهایی است که در بعضی موارد ، بوسیله گوش انسان نیز قابل تشخیص است. بدیهی است این صداها ، غیر از صداهای ناشی از
آثار زلزله مثل تخریب ساختمانها و نظایر آن است. صداهای زلزله در بعضی موارد شبیه رعد و گاهی نیز نظیر صدای وزش باد ، انفجار گلولههای بزرگ
توپ و مانند آن است. تولید این صداها به خاطر ایجاد امواج ارتعاشی است که در اثر زلزله بوجود میآیند ولی فقط در بعضی موارد
فرکانس آنها در
حد شنوایی گوش انسان و قابل شنوایی است.
نورهای زلزله
به هنگام وقوع بعضی از زلزلهها ، آثار نورانی مختلف مثل
نور افشانی در آسمان ،
برق ، جرقههای نورانی و نظایر آن دیده شده است. حتی در زلزله بزرگ ناحیه وژ در سپتامبر 1669 ، شعلههای آتش در حال خروج از زمین دیده شد. هنوز وابستگی مستقیم این آثار به زلزله مورد بحث دانشمندان است و به عقیده اغلب زلزله شناسان ، این نورها ، ناشی از اثرات ثانوی زلزله است. هر چند در مناطق مسکونی میتوان
نور و آتش را مربوط به اثرات ثانوی زلزله دانست ولی در بعضی موارد ، در کوهستانها و نیز در سطح دریاها نظیر این نور دیده شده که هنوز پاسخ درستی برای آن پیدا نشده است.
حرکات آب دریاها
هنگامی که
کانون زلزله در کف دریا یا در نزدیکیهای آن واقع باشد، در اثر زلزله ، امواج متعددی در آب تولید میشود که به نام
تسونامی معروف است. این امواج سهمگین به بدنه کشتیها میخورد و باعث ارتعاش آنها میشود. در اثر این امواج ، آب دریا با شدت به ساحل برخورد میکند و بعضی وقتها ، قسمتی از سواحل را آب فرا میگیرد. امواج مزبور در بعضی موارد ، باعث تخریب ساختمانهای ساحلی میشود.
زلزله مهمی که در 27 نوامبر 1945 در
دریای عمان اتفاق افتاد باعث بالا آمدن شدید آب دریا و بروز خسارات زیاد در سواحل
پاکستان و
هندوستان شد. عدهای عقیده دارند که
طوفان نوح نیز در اثر زلزلهای که کانون آن در
خلیج فارس بوده ، حادث شده است.
تغییر مشخصات آب چشمهها
در اثر زلزله ، غالبا در وضع آب
چشمهها و چاهها نیز تغییراتی بوجود میآید زیرا در اثر ارتعاش ، مجاری زیرزمینی تنگ و یا گشاد شده و در بعضی موارد ، ممکن است کاملا مسدود شود. دمای آب
چشمهای معدنی نیز ممکن است در اثر مخلوط شدن با آبهای دیگر ، تغییر کند. مثلا آب یکی از چشمههای معدنی سوئیس به نام پلان دو فازی در اثر زلزله 19 مارس 1935 خشک شد و بعد از اینکه با حفر مقداری چاه ، توانستند مجددا به آب دسترسی پیدا کنند، میزان آبش سه برابر شد ولی دمای آن از 28 به 24 درجه سانتیگراد تقلیل پیدا کرد و نیز دمای یکی از چشمههای همین منطقه ، پس از
زلزله ، از 18 به 23 درجه سانتیگراد افزایش یافت.
ایجاد شکاف و گسله
در بعضی موارد ، در اثر زلزله ، تعدادی شکاف در زمین بوجود میآید و گاهی نیز
گسلههایی تشکیل میشود. به عنوان مثال میتوان گسله معروف
سان اندریاس واقع در ایالت کالیفرنیا را نام برد. از سال 1874 که مطالعات زمین شناسی این منطقه آغاز شده ، تعدادی
ایستگاه نقشه برداری در محل بوجود آمد که موقعیت دقیق آنها محاسبه شده بود. در سال 1906 زلزلهای در منطقه اتفاق افتاد که در نتیجه آن ، گسله سان اندریاس تشکیل شد.
مباحث مرتبط با عنوان