دید کلی
رطوبتزنی و رطوبتزدایی ، شامل انتقال
ماده بین یک فاز مایع خالص و یک گاز ثابت است که درون آن ، مایع ، قابل حل نیست. ماده ای که در این موارد ، بین فازها انتقال مییابد، ماده تشکیل دهنده فاز مایع است که طی تحول
تبخیر و یا میعان بین فازها منتقل میشود.
بخار
بر حسب تعریف ، بخار ، شکل گازی یک ماده است که در حالت طبیعی ، بهصورت مایع وجود دارد، ولی گاز ، حالت عادی یک ماده است که بهصورت طبیعی به حالت جامد و یا مایع نیست. در این بخش ، برای درک بهتر و راحت روابط در فاز گازی ، بخار را با جزء A و گاز را با جزء B نشان میدهیم.
رطوبت مطلق H
رطوبت مطلق ، جرم بخاری است که توسط گاز بدون بخار حمل میشود که فقط بستگی به فشار جزئی بخار مخلوط دارد. اگر کمیتها بلر حسب مول بیان گردد، آن را
رطوبت مطلق مولی کویند که با
Y نشان میدهند. روابط زیر بین آنها صادق است.
Y=yA / yB = PA / PB = PA / Pt - PA
در این رابطه ، P
t فشار کل و P
A و P
B فشارهای جزئی بخار و گاز میباشند. همچنین بهترتیب وزن مولکولی جزء A و جزء B هستند.
اگر فشار کل ، مشخص و برابر یک اتمسفر باشد، نسبت مولی بخار به گاز برابر است با:
PA / PB = PA / 1- PA
در نتیجه رطوبت برابر است با:
H= MA PA / MB . 1- PA
در فاز گاز ، رطوبت با معادله زیر به کسر مولی A مرتبط است.
رطوبت نسبی HR
رطوبت نسبی بهصورت نسبت فشار جزئی بخار به فشار بخار مایع در دمای گاز تعریف میگردد و معمولا آن را بهصورت
درصد بیان میکنند و لذا رطوبت صد در صد (100%) یعنی گاز اشباع و رطوبت صفر درصد یعنی گاز بدون بخار. طبق تعریف داریم:
HR = 100PA / *PA
رطوبت درصدی HA
رطوبت درصدی ، نسبت رطوبت واقعی H به رطوبت اشباع H
s در دمای گاز است که بر حسب درصد بیان میگردد.
HA = 100H/Hs
در تمام رطوبتها ، غیر از صفر و 100 ، رطوبت درصد کمتری از رطوبت نسبی است.
حرارت مرطوب
حرارت مرطوب ، انرژی حرارتی برای بالا بردن دمای واحد جرم
گاز و بخار همراه آن به میزان یک درجه در فشار ثابت است.
نقطه شبنم
نقطه شبنم ، دمایی است که مخلوط بخار و گاز باید تا آن
دما (در رطوبت ثابت) سرد شود تا به حالت
اشباع در آید.
دستگاههای رطوبتزنی و رطوبتزدا
از تماس گاز و
مایع ، نه فقط در سرد کردن مایع ، بلکه در رطوبتزنی یا رطوبتزدایی گاز نیز استفاده میشود. در دستگاه رطوبتزنی ، مایع به درون گاز اشباع نشده و گرم پاشیده میشود و موازنه گرمای محسوس و جرم به روش آدیاباتیک صورت میگیرد. از گاز اشباع شده و گرم میتوان با تماس با مایع سرد ، رطوبتزدایی کرد. دمای گاز را با تماس با آب سرد به زیر نقطه شبنم میرسانند، مایع میعان و رطوبت گاز کاهش مییابد. پس از رطوبتگیری ، گاز را میتوان دوباره گرم کرد و دمای آن را به درجه حرارت گاز اولیه رساند.
در دستگاه رطوبتزدایی ، برای گرفتن بخار از یک پاشنده مستقیم قطرات درشت مایع سرد و گاز ، یک پاشنده مایع روی سیم پیچهای سرد کننده یا هر سطح سرد دیگر یا میعان روی یک سطح سرد بدون پاشش مایع میتوان استفاده نمود. در مواردی که هدف ، جمع آوری بخار همراه گاز ، یکی از مفیدترین روشهای تماس مستقیم مایع با مخلوط گاز و استفاده از مایع سرد از جنس بخار همراه گاز است که به این ترتیب ، بخار بعد از میعان جمعآوری میگردد.
مباحث مرتبط با عنوان
منبع
- شیمی صنعتی 2 ؛ تالیف:دکتر سیروس نوری ؛ انتشارات جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی.