چهار مرحله اول شامل اقداماتی است که برای کنترل و پیشگیری شوک ، در صحنه حادثه انجام می گیرد و مراحل پنج تا یازده را می توان در راه رساندن مصدوم به بیمارستان انجام داد.
- راه تنفس مصدوم را باز کنید. جهت این کار یک دست را بر پییشانی مصدوم و دست دیگر را زیر چانه او قرار دهید. سر مصدوم را به عقب خم کنید. این کار سبب می شود دهان او اندکی باز شود.
اگر مصدوم نفس می کشد، مجاری تنفسی او را باز نگه دارید. اگر مصدوم نفس نمی کشد به او
تنفس مصنوعی بدهید. مراقب مواد مترشحه و
استفراغ مصدوم باشید و در صورت وجود آنها را پاک کنید. اگر تنفس و
گردش خون مصدوم متوقف شده است، اقدامات
احیاء قلبی – ریوی (CPR) را انجام دهید.
- خونریزی را مهار کنید. از روشهای زیر استفاده کنید: اعمال فشار مستقیم، بالا نگه داشتن عضو مجروح، اعمال فشار نقطه ای و یا دیگر راههای لازم . کاهش حجم خون برای مصدومی که دچار شوک شده ،خطرناک است. در صورت در دسترس بودن، از لباسهای ضد شوک نیز استفاده کنید. اگر چنین لباسی در دسترس ندارید می توانید با استفاده از باندهای کشی سرتاسر اندام تحتانی را با فشار متوسط بانداژ نمایید.
- هرچه سریعتر به مصدوم اکسیژن برسانید. کمبود اکسیژن در اثر کاهش جریان خون ایجاد می شود. به مصدوم اکسیژن خالص برسانید و مراقب باشید زیرا احتمال استفراغ وجود دارد.
- در صورت وجود آسیب احتمالی در ناحیه ستون فقرات ، مصدوم را بی حرکت نگه دارید.
- شکستگی ها را آتل بندی کنید. این کار باعث می شود که خونریزی و درد که هر دو شوک را تشدید می کنند، تخفیف یابد. مصدوم را به تندی و با شدت تکان ندهید چرا که حرکت بدن ، شوک را تشدید می کند.
- مصدوم را در موقعیت مناسب قرار دهید با توجه به مشکلات و صدمات مصدوم می توان وی را به سه حالت قرار داد:
بلند کردن پا: این ، بهترین روش است. پاهای مصدوم را 25 سانتی متر بلند کنید اگر
شکستگی در پا وجود دارد ، زیاد مهم نیست، می توان قبل از بلند کردن پاها ، شکستگی را
آتل بندی کرد. در این موارد از این روش استفاده نکنید: صدمه در ناحیه
گردن و یا ستون فقرات ، صدمه در ناحیه سر ، صدمه به قفسه سینه و شکم ، در رفتگی و یا شکستگی
استخوان لگن و یا شکستگی
لگن خاصره. بدن مصدوم را به حالتی که سر و سینه اش از سطح بدن پایین تر قرار گیرد ، قرارندهید زیرا باعث می شود احشاء شکمی به
دیافراگم فشار بیاورد.
طاق باز: مصدوم به پشت خوابانده می شود ( برای ایجاد راحتی می توان از بالش نیز استفاده کرد ). زمانی مصدوم را به این حالت قرار می دهند که صدمات شدیدی به دست ویا پا وارد شده باشد.
نیم نشسته : برای مصدومین مناسب است که بیهوش نیستند و دچار نارسایی تنفسی و یا قلبی هستند. این وضعیت برای مصدومینی که دچار
خونریزی داخلی و یا خارجی شده اند ، مناسب نیست. اگر فشار خون پایین است ، باید مصدوم را بر روی زمین در حالت طاق باز خواباند تا به بالا رفتن فشار خون کمک شود.
هدف این است که مصدوم در وضعیتی قرار بگیرد که کاملاً راحت باشد و به راحتی تنفس کند. مصدوم را در هر موقعیتی که قرار می دهید ، باید علائم حیاتی را در او بررسی کنید و مراقب باشید زیرا امکان استفراغ وجود دارد.
- به مصدوم اطمینان و قوت قلب دهید.
- مصدوم را بی حرکت نگه دارید. اگر مصدومینی که دچار شوک شده اند ، بی حرکت وآرام باشند ، شانس بیشتری برای زنده ماندن خواهند داشت.
- از کاهش دمای بدن جلوگیری کنید. باید دمای بدن مصدوم را تا حد امکان نزیک به میزان طبیعی نگهدارید. زیر مصدوم پتو قرار دهید و روی آنرا نیز با پتو بپوشانید( بهتر است قبل از قراردادن ، مصدوم در یکی از موقعیت های ذکر شده ، پتو رازیر او بیاندازید تا از حرکت دادن بیشتر مصدوم جلوگیری شود). از کاهش گرمای بدن جلوگیری کنید ولی مصدوم را بیش از حد گرم نکنید. اگر امکان دارد، لباس های خیس را از تن مصدوم در آورید. مصدومینی را که از ناحیه سر ، ستون فقرات و گردن آسیب دیده اند، آنها را برای گذاشتن در زیرشان تکان ندهید.
- هیچ چیز به مصدوم نخورانید. مصدومی که دچار شوک شده است، دهانش خشک می شود و احساس تشنگی میکند. همچنین ممکن است در اثر اکسیژن رسانی به مصدوم، دهان و مجاری بینی مصدوم خشک شوند. اگر اکسیژن باید به مدت طولانی به مصدوم رسانده شود یا، میتوان آن را مرطوب کرد. مصدوم نباید هیچ مایعی بنوشد. حتی یخ هم به او ندهید. هیچ نوع دارو و غذایی را از طریق دهان به مصدوم ندهید. اگر چنین کنید، احتمال وقوع استفراغ را در مصدوم افزایش می دهید.
- کاملاً مراقب مصدوم باشید . زمانی که وی را معاینه می کنید، علائم حیاتی را نیز در او بررسی کنید و آنها را یادداشت کنید، تا زمانی که مصدوم برای انتقال آماده می شود و در ضمن انتقال به مرکز درمانی علائم را هر 5 دقیقه کنترل کنید و یادداشت نمایید و یادداشت های خود را نیز با وی منتقل کنید.
- هدف درمان اولیه درشوک کمبود حجم جلوگیری ازتداوم از دست دادن خون است. هدف درمان جایگزینی خون از دست رفته با درمان مایع است . انتقال خون تنها با دستور پزشک و در مراحل درمان انجام می‌شود. در مرحله اول درمان در صحنه حادثه یک سرم فیزیولوژیک (که جزئی از وسایل هر امداد گری می باشد) یا محلول رینگرلاکتات می تواند مورد استفاده قرار گیرد. ملول رینگرلاکتات حاوی نمک در غلظتی معادل غلظت خون است و با وجود اینکه گلبول های خونی را ندارد و نمی تواند تمام اعمال خون را انجام دهد ، می تواند در مراحل اولیه درمان جایگزینی حجم خون و بالا آوردن فشار آن نقش موثری ایفا کند. با این کار رینگرلاکتات در حفظ جریان خون به تمام اعضای بدن کمک می کند.
