منو
 صفحه های تصادفی
مسؤولیت چیست؟
دریبل به منظور دور زدن حریف
سوسمار درختی
شکست نور
اصلاحات مختلف در عصر ناصرالدین شاه
مدار محاسبه فاصله از طریق امواج آلتراسونیک بوسیله میکروکنترلر
اختلال شخصیت وسواسی - جبری
بصری
کردوس بن زهیر و شهادت در کربلا
کتابهای دندانپزشکی
 کاربر Online
744 کاربر online

قوانین و سنتهای جوامع انسانی

تازه کردن چاپ
دانشنامه
(cached)

جامعه اگر وجود حقیقی داشته باشد ، قهرا قوانین و سنن مخصوص به خود دارد . اگر درباره ماهیت جامعه منکر وجود عینی جامعه شویم ، قهرا جامعه را فاقد سنت و قانون‏ دانسته‏ایم . و اگر ترکیب جامعه را از نوع ترکیب‏ صناعی و ماشینی بدانیم ، جامعه قانون و سنت دارد ولی همه قوانین و سنتش‏ در رابطه علی و معلولی و مکانیکی اجزاء و تأثیر مکانیکی بخشهای جامعه در یکدیگر خلاصه می‏شود بدون اینکه در جامعه نشانه‏ای از نوع حیات و زندگی و آثار مخصوص دیده شود .

و اگر نظریه سوم ترکیب روحها و اندیشه ها را بپذیریم ، اولا جامعه به حکم‏ اینکه خود از نوعی حیات مستقل از حیات فردی برخوردار است - هر چند این‏ حیات جمعی وجود جدایی ندارد و در افراد پراکنده شده وحلول کرده است - قوانین و سننی مستقل از افراد اجزای خود دارد که باید شناخته شود و ثانیا اجزای جامعه که همان افراد انسان‏اند - برخلاف نظریه‏ ماشینی - استقلال هویت خود را ولو به طور نسبی از دست داده ، حالت‏ ارگانیزه پیدا می‏کنند ، ولی در عین حال ، استقلال نسبی افراد محفوظ است ، زیرا حیات فردی و فطریات فردی و مکتسبات فرد از طبیعت بکلی در حیات‏ جمعی حل نمی‏گردد .

در حقیقت ، مطابق این نظریه انسان با دو حیات و دو روح و دو " من " زندگی می‏کند : حیات و روح و " من " فطری انسانی که‏ مولود حرکات جوهری طبیعت است ، و دیگر حیات و روح و " من " جمعی که‏ مولود زندگی اجتماعی است و در " من " فردی حلول کرده است و علیهذا بر انسان ، هم قوانین روان‏شناسی حاکم است و هم سنن جامعه‏شناسی . و مطابق‏ نظریه چهارم تنها یک نوع سنت و قانون بر انسان بما هو انسان حاکم است‏ و آن سنن اجتماعی است و بس .

در میان علمای اسلامی شاید اولین فرد که به صراحت از سنن و قوانین حاکم‏ بر جامعه ، مستقل از سنن و قوانین افراد ، یاد کرده است و در نتیجه برای‏ جامعه " شخصیت " و " طبیعت " و " واقعیت " قائل شده است ، " عبدالرحمن بن خلدون تونسی " است که در مقدمه معروفش بر تاریخ ، به‏ تفصیل بحث کرده است . و در میان علما و حکمای جدید ، اولین فرد که در پی کشف سنن حاکم بر جماعات برآمده ، " منتسکیو " ی فرانسوی دانشمند قرن هیجدهم میلادی است .

" ریمون آرون " درباره منتسکیو می‏گوید :

" هدف او معقول گردانیدن تاریخ است . او می‏خواهد معنای داده تاریخی‏ را درک کند . آری ، داده تاریخی به صورت گوناگون تقریبا بی‏انتهایی از رسوم ، عادات ، افکار ، قوانین و نهادهای‏ اجتماعی به وی عرضه می‏گردد . همین گوناگونی ظاهرا نامربوط است که نقطه‏ آغاز تحقیق را تشکیل می‏دهد . در پایان تحقیق باید نظمی اندیشیده جانشین‏ این گوناگونی نامربوط گردد . منتسکیو درست مانند " ماکس وبر " می‏خواهد از داده‏های نامربوط بگذرد تا به نظم معقول برسد . آری ، این مشی‏ ، همانا مشی خاص جامعه‏شناس است "


خلاصه این بیان این است که در ورای گوناگونی شکلهای پدیده‏های اجتماعی‏ که آنها را با یکدیگر بیگانه نشان می‏دهد ، جامعه‏شناس وحدتی کشف می‏کند که همه گوناگونیها مظهر آن وحدت شناخته می‏شوند .

و همچنین درباره اینکه آثار و پدیده‏های مشابه اجتماعی از یک سلسله علل‏ مشابه سرچشمه می‏گیرند ، از کتاب ملاحظات درباره علل عظمت و انحطاط رومیان چنین نقل می‏کند :

" تصادف بر جهان حکمفرما نیست . این نکته را می‏توان از رومیان پرسید ، زیرا آنان تا زمانی که برنامه‏ای در فرمانروایی داشتند با کامیابیهای‏ پیاپی قرین بودند و چون برنامه‏ای دیگر در پیش گرفتند با ادبارهای پیاپی‏ روبرو شدند . در هر نظام سلطنتی علتهایی ، خواه اخلاقی و خواه جسمانی ، در کار است که نظام مذکور را به اعتلا می‏رساند ، برقرار می‏دارد یا به سوی‏ پرتگاه نابودی سوق می‏دهد . همه پیشامدها تابع این علل‏اند و اگر تصادف‏ یک نبرد ، یعنی علتی خاص ، دولتی را واژگون کرده باشد یقینا علتی کلی در کار بوده که موجب گردیده است تا دولت‏ مذکور به دنبال یک نبرد از پا درآید . سخن کوتاه ، روند اصلی است که‏ موجب همه پیشامدهای جزئی می‏شود " (مراحل اساسی اندیشه در جامعه‏شناسی ، ص . 27 ).

قرآن کریم تصریح می‏کند که امتها و جامعه‏ها از آن جهت که امت و جامعه‏اند ( نه صرفا افراد جامعه‏ها ) ، سنتها و قانونها و اعتلاها و انحطاط ها بر طبق آن سنتها و قانونها دارند . سرنوشت مشترک داشتن به معنی سنت‏ داشتن جامعه است . و درباره قوم بنی‏اسرائیل می‏فرماید :

" « و قضینا الی بنی‏اسرائیل فی الکتاب لتفسدن فی الارض مرتین و لتعلن‏ علوا کبیرا 0 فاذا جاء وعد اولیهما بعثنا علیکم عبادا لنا اولی بأس شدید فجاسوا خلال الدیار وکان وعدا مفعولا 0 ثم رددنا لکم الکره علیهم و امددناکم بأموال و بنین و جعلناکم أکثر نفیرا 0 ان أحسنتم أحسنتم لانفسکم‏ وان أساتم فلها ، فاذا جاء وعد الاخره لیسوئوا وجوهکم و لیدخلوا المسجد کما دخلوه أول مره و لیتبروا ما علوا تتبیرا 0 عسی ربکم أن یرحمکم و ان‏ عدتم عدنا و جعلنا جهنم للکافرین حصیرا »" (اسراء / 4 - . 8 .)

در آن کتاب ( یکی از کتب آسمانی ) به بنی‏اسرائیل حکم کردیم که شما دو نوبت در زمین فساد و سرکشی بزرگ خواهید کرد . هنگامی که وقت انتقام‏ شما از سرکشی اولی برسد بندگانی نیرومند و جنگاور علیه شما برمی‏انگیزیم‏ تا آنجا که در درون خانه‏های شما نفوذ کنند و این وعده حتما عملی خواهد شد . آنگاه شما را ( در اثر پشیمانی از بدکاری و بازگشت به راه راست ) بر آنها تسلط بخشیم و با ثروتها و نفرات مدد کنیم و شما را از نظر عده بر آنها فزونی دهیم . ( به طور کلی ) اگر نیکی‏ کنید به خود نیکی کرده‏اید و اگر بدی کنید به خود کرده‏اید ( یعنی سنت و قانون ما ثابت و لایتغیر است ، که در شرایطی به مردمی قوت و قدرت و عزت و استقلال می‏دهیم و در شرایطی آنها را زبون و ذلیل دیگران می‏سازیم ) . و آنگاه که نوبت انتقام دیگر از شما ( در اثر بازگشت دیگر شما به‏ فساد و تباهی ) برسد ( بندگان دیگری قوی و جنگاور بر شما مسلط می‏کنیم ) تا چهره‏های شما را دژم نمایند و مانند نوبت اول داخل مسجد گردند و تا بر هر چه تسلط یابند به سختی نابود سازند . امید است باز هم خداوند ( اگر به راه راست باز گردید ) رحمت خود را شامل حال شما گرداند و اگر شما بار دیگر به فساد باز گردید ما به عقوبت و تسلط دشمن بر شما باز می‏گردیم‏ .

جمله اخیر : " « و ان عدتم عدنا »" ( هر چه به تباهی باز گردید ما به زبون ساختن شما به دست دشمن باز می‏گردیم ) با توجه به اینکه مخاطب ، قوم و امت است نه فرد ، کلیت و سنت بودن قوانین حاکم بر جامعه‏ها را می‏رساند .

کتاب جامعه و تاریخ
نویسنده شهید مطهری
صفحه35-38


تعداد بازدید ها: 8837


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..