منو
 کاربر Online
555 کاربر online

علامه طباطبایی و جایگاه تقوا در خردورزی

تازه کردن چاپ
(cached)

  • قرآن کریم در بسیاری از آیات کافران، فاسقان و منافقان را از دانش سودمند و تعقل کارآمد بی ‏بهره‏ دانسته و دسترسی بی ‏تقوایان را به حقایق قرآنی، ناممکن می‏داند.«و ما یتذکر الا من ینیب ، غافر،13 » و «و من یتق‏الله یجعل له مخرجا،طلاق، 2 » البته قرآن کریم مخالفان خود را به تعقل و تدبر فراخوانده و در برابر کافران و حق ‏گریزان،احتجاجات عقلی فراوانی را به کار گرفته است. همچنین پیامبر اسلام و ائمه‏اطهارعلیهما السلام، در برابر منحرفان‏و دین ستیزان، از براهین عقلی مدد جسته و به آن‏ها استناد کرده‏اند. اینها همه به روشنی، گواهی می‏دهند که نشاندن پارسایی در کنار خردورزی و دانش‏اندوزی، به معنای آن نیست که بی‏تقوایان از درک براهین ‏عقلی ناتوانند والا همه آن احتجاجات، بیهوده بود. زیرا در آن صورت، کافران و مشرکان، راهی برای‏ادراک حقایق نداشتند و راه عقل بر آنان بسته بود. و اگر گفته شود که این احتجاجات برای زمانی است که‏آنان ایمان آورده و تقوا را همنشین تعقل کنند، باز هم از بیهودگی و بی‏فایدگی‏شان نمی‏کاست.

  • بنابراین منظور از همنشینی تقوا و تعقل آن است که روح و سرشت آدمی به آن حالت پاکی و صداقت‏ نخستین و فطری‏اش برگردد تا به آسانی حقایق را پذیرا شود.انسان واقعی کسی است که در ارضای معقول‏خواسته‏های تمامی قوای درونیش کوتاهی نکند. از سوی دیگر انسان در ابتدای پیدایش خود، از بسیاری از علوم و معارف آگاهی ندارد، کسب دانش وتوسعه دانستنی‏ها معلول کارکرد قوای درونی است. طبیعتا تلاش انسان در جهت ارضای خواسته‏های ‏یکی از این قوا موجب میل فکری به سوی آن و غفلت از مقتضیات سایر قوا و در نتیجه انحراف فکری وعقیدتی خواهد شد. چرا که حب و بغض‏ها، جهت‏گیری‏های تعصب‏آمیز و در یک کلام، تمایلات‏ نفسانی، مسیر تفکر صحیح را منحرف می‏کنند. به تعبیر زیبا و دلنشین امیرالمؤمنین علی ‏علیه السلاماکثر مصارع‏العقول تحت ‏بروق المطامع» آنجا که برق شمشیر طمع در فضای اندیشه بلند می‏شود، بیشترین جایی است که‏عقل به زمین می‏خورد.

  • قرآن کریم نیز، در جای جای آیات خود، بر این حقیقت صحه می‏گذارد و پیروی از شهوات و امیال‏حیوانی را موجب گمراهی می‏داند و اسیران نیروهای غضبی و شهوی را، از شناخت‏حقیقت محجوب‏می‏داند و رهایی از چنگال نفسانیات و خواسته‏های شیطانی را، راه رستگاری و سعادت معرفی می‏کند:«فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلاة و اتبعوا الشهوات فسوف یلقون غیا الا من‏تاب و آمن و عمل صالحا،اعراف ، 146» سپس قومی که نماز را ضایع کرده و از شهوات و تمایلات نفسانی پیروی می‏کردند،جانشین آن قوم خداپرست ‏شدند. و اینان به زودی سزای گمراهی خود را خواهند دید;مگر آنان که توبه کرده، ایمان آورده و کردار نیکو انجام دهند. در نتیجه تحصیل تقوا که همان تعدیل نیروهای انسانی است، موجب پاکی و زلالی فطرت انسان وفزونی بینش و بصیرت او می‏شود و پذیرش حقایق و بهره‏مندی از دانش‏های سودمند و دستیابی به‏اندیشه‏های درست را در پی خواهد داشت. «ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا،انفال ، 29 » .

منابع

  • المیزان فی ‏تفسیر القرآن، ج‏5، صص 268-267
  • نهج‏البلاغة، ترجمه جعفر شهیدی، قصارالحکم، حکمت 219







تعداد بازدید ها: 11474


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..