عقلانی بودن ايمان

ایمان را نمی توان با عقل تحلیل کرد ولی در جواب می توان گفت این 2 سوال به 2 گونه تحلیل می شود. 1- اگر منظور آن است که ایمان به امور جزئی تعلق می گیرد و امور جزئی را با عقل نمی توان اثبات کرد و در نتیجه، ایمان قابل تحلیل عقلی نیست، این استدلال، حق است زیرا موجود مشخص عینی با عقل اثبات یا نفی نمی شود اما امکان یا ضرورت اصل پاداش نیک را با عقل می توان اثبات کرد. از این رو، می توان گفت که این مفهوم هایی کلی، ممکن الوجود است. آن گاه بر اساس هدفمندی نظام، ضرورت تحقق آنها را تعیین کرد تا معلوم شود که این مفهوم حتماً مصداق دارد.
این ضرورت عقلی، همان تعبیر دینی لاریب فیه است مثلاً قرآن از معاد با تعبیر لاریب فیه یاد کرده است که همان ضرورت فلسفی است. 2- اگر منظور این است که ایمان یافتنی است و امور یافتنی، نظیر سلیقه های شخصی و حالات و رسوم خاص، قابل اقامه ی برهان نیست. این سخن ناصواب است زیرا انبیاء مردم را به ایمان دعوت می کردند و برای دعوت به ایمان از احتیاج ها و حکمت ها و استدلال استفاده می کردند. مسائلی که به سلیقه های شخصی مربوط است برهان در آن راه پیدا نمی کند و چیزی که برهان پذیر نباشد قابل دعوت عقلی نیز نیست ولی متعلقات ایمان واقعیت خارجی دارد و به سلیقه های مربوط نمی شوند و آنچه که واقعیت خارجی دارد و اثبات پذیر است. خلاصه آنکه 1- ایمان گرچه یافتنی است لیکن متعلق آن حقیقت عینی است . 2- حقیقیت عینی را می توان از راه برهان عقلی فهمید و نیز از راه شهود قلبی یافت. 3- چیزی که وجود آن معلوم شد می توان به آن ایمان آورد و هستی او را قبول کرد خواه به آن از راه برهان حصولی باشد یا عرفان شهودی 4- سلیقه های شخصی، حالتها، رسم ها و گرایش و گریزهای فردی از حوزه نفس خود فرد تجاوز نمی کند. برخلاف ایمان که متعلق آن موجود عینی است و به عالم متصل وابسته است خواه مثال منفصل و خواه عقل منفصل. از این رو، می توان با فهماندن به دیگران به آنها انتقال داد.