عذرپذیری یکی از مکارم بزرگ اخلاقی است. اگر شخصی در حق انسان ستمی روا داشت و سپس به اشتباه خود پی برد و زبان به اعتراف و عذرخواهی باز کرد، نباید او را از خود راند، بلکه باید با حرکتی ناصحانه و پدرانه او را بخشید و از انتقام‌جویی و سرزنش خودداری کرد.
البته عذرپذیری نباید به گونه‌ای باشد که دیگران را نسبت به تضییع حق وی بی‌پروا کند. به همین دلیل انسان نمی‌تواند پیشاپیش بگوید هر که از من غیبت کند، راضی هستم. زیرا این جمله باعث بازشدن فضای گناه برای دیگران است. به همین جهت باید عذرپذیر بود ولی طوری باید عمل کرد که انسان خطاکار هم ادب و تربیت شود.

آثار عفو

در قرآن کریم و روایات پیشوایان معصوم ـ علیهم السّلام ـ آثار و برکات زیادی برای عفو ذکر شده که برخی از آنها عبارتند از:

1. شمول عفو الهی؛ قرآن کریم عفو و گذشت بندگان خدا از یکدیگر را زمینه ساز عفو خداوند می داند.

«وَلْیَعفُوا وَ لْیَصْفَحوا اَلا تُحِبّون اَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَکُمْ» (نور؛22)
و باید عفو کنند و درگذرند، آیا دوست نمی دارید که خداوند بر شما ببخشاید.

1. نصرت الهی: امام کاظم ـ علیه السلام ـ فرمود:

هرگز دو گروه با هم رو به رو نشدند؛ مگر آنکه گروه بخشنده تر یاری شد.

1. طول عمر؛ از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ چنین نقل شده است:

آن که عفوش بسیار شد، عمرش طولانی می شود.

1. دوام حکومت: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ عفو و گذشت زمامدار را موجب پایداری حکومتش می داند:

گذشت زمامدار سبب پابرجا شدن حکومت است.

1. از بین رفتن کینه ها؛ رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود:

از یکدیگر درگذرید تا کینه ها از میانتان رخت بربندد.

1. عزّ‌ت دنیا و آخرت؛ پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود:

هر که از لغزشی درگذرد، خداوند به سبب این گذشت، عزّت دنیا و آخرت را به او عطا می کند.

1. رهایی از عذاب دوزخ؛ حضرت علی ـ علیه السلام ـ عفو را موجب نجات از عذاب جهنّم دانسته است.

گذشت هنگام توانایی، سپری در برابر عذاب خداوند است.

1. پاداش بسیار؛ امام علی ـ علیه السلام ـ پاداش انسان با گذشت را غیر قابل سنجش می داند و می فرماید:

پاداش دو چیز را نمی توان سنجید، عفو و عدل.

همچنین ببینید:

اعتراف به خطا و اعتذار