عبدالملک بن نوح سامانی
(امیر رشید)
«350 - 343 ق / 961- 943 م»
پس از درگذشت نوح، پسرش عبدالملک امارت یافت،
اما سرکردگان سپاه همچنان از این امر ناخرسند و نگران باقی مانده بودند.
منازعه قدرت میان دیوانیان و سپاهیان
بکربن مالک، سپهسالار خراسان که عبدالملک او را به حکومت آن ولایت ابقا کرد، در
بخارا به دست
البتکین، سرکرده عدهای از سپاهیان ناراضی کشته شد.
این امر اختلاف بین ترکان سپاه و دیوانیان را که میخواستند سپاه را تحت نظارت خویش درآورند، شدت داد :
- محمد بن عُزیر، که از جانب عبدالملک وزارت به وی واگذار شده بود، به ناچار کناره گیری کرد.
- بعد از آن که وزارت، به ابو جعفر عُتبی و حکومت خراسان به ابو الحسن سیمجور داده شد،
ضعف عبدالملک در برابر قدرت سپاهیان نماینگر شد.
در تمام این عزل و نصبها دست پنهانی البتکین که سرکرده غلامان ترک بود، در کار بود،
اما هیچ یک از این عزل و نصبها موجب خرسندی سپاه نشد.
با کنار نهادن آنها، عبدالملک کوشید تا خود را از سلطه البتکین برهاند:
- عتبی را به اتهام اسراف در خرج «348 ق / 959 م» و
- سیمجور را به سبب اجحافهایی که در خراسان کرده بود «349 ق / 960 م»
کنار گذاشت.
اما در این اثنا که دربار و دیوان
سامانیان به شدت دستخوش مطامع غلامان ترک و سرکردگان سپاه بود، رهایی از سلطه البتکین برای عبدالملک ممکن نشد:
- امارت خراسان بعد از سیمجور به ابو منصور محمد بن عبدالرزاق داده شد که سرداری از دهاقین نام آور خراسان بود. اما چندی بعد بر خلاف میل قلبی خویش، عبدالملک او را از امارت برکنار کرد و
- هرات و حکومت خراسان را به البتکین داد.
- وزارت نیز به ابو علی بلعمی که در واقع متحد یا دست نشانده البتکین بود داده شد.
در همین اوقات عبدالملک در یک بازی چوگان از اسب فرو افتاد و درگذشت «شوال 350 ق / نوامبر 961 م». و به این ترتیب تخت بخارا خالی ماند.
عبدالملک را بعد از مرگ امیر رشید خواندند.
