زیرخانواده ی رومانس (Romance Subfamily)
گروهی از
زبان های اروپایی، شامل
فرانسوی،
ایتالیایی،
اسپانیایی،
رومانیایی،
پرتغالی، و چند زبان کوچک دیگر. در مجموع، 400 میلیون نفر در جهان به یکی از زبان های این زیرخانواده سخن می گویند.
بسیاری از دانشمندان، زبان های رومانس را شاخه ای از زیرخانواده ای می دانند که به جز رومانس،
زبان لاتین و چند زبان باستانی
ایتالیا را دربر می گیرد. این زیر خانواده
ایتالیک نام دارد، اما از آنجایی که زبان های دیگر زیرخانواده ی ایتالیک در حال حاضر کاربردی ندارند، ما زبان های رومانس را جداگانه معرفی می کنیم.
زبانشناسان، جدایی زبان های این شاخه از زبان لاتین را میان قرن های پنج تا نه میلادی برآورد می کنند. پرسشی که برای بسیاری از علاقه مندان رشته
زبانشناسی بوجود می آید، این است که چرا با وجود هم ریشه بودن این زبان ها، تفاوت بسیاری میان زبان های رومانس و آنچه که از متن های مربوط به
سزار و فرمانروایان
رومی باقی مانده، مشاهده می شود؟ پاسخ این است که
زبان نوشتاری لاتین در قرن نخست پیش از میلاد، گونه ای کهن و بسیار متفاوت از آن چیزی بود که مردم در کوچه و خیابان بدان سخن می گفتند. برای نمونه، در لاتین نوشتاریِ آن روز، واژه ”os“ برای
دهان بکار رفته است؛ در حالیکه این واژه در زبان گفتاری، ”bucca“ بوده و امروزه نیز در زبان های رومانس بصورت ”boca“، ”bouche“، و ... بکار می رود.
از جمله تغییرهای ایجاد شده در گذر زمان، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1)ساده تر شدن دستور زبان: زبان لاتین، همچون دیگر زبان های کهن هند و اروپایی، دستوری پیچیده داشت. برای نمونه،
de در زبان لاتین بارها در جایگاه
وجه ملکی بکار رفته است؛ حال آنکه امروزه این ویژگیِ de از میان رفته و مثلا در فرانسوی بعنوان حرف اضافه و به معنای ”از“، ”در“، ”با“ ، ”برای“ و... بکار می رود:
در روزگارِ ما de nos jours یک لیتر از شراب un litre de vin
با... زدن frapper de…
2)حذف جنس خنثی: پیرو ساده تر شدنِ دستور،
جنس خنثی نیز از همه زبان های رومانس، به استثنای رومانیایی، حذف شد و بیشتر اسم های خنثی، تبدیل به
اسم مذکر شدند.
3)تغییرهای آوایی: برای نمونه، مردم
باسک در
اسپانیا از آوای /h/ بجای /f/ استفاده نمودند و قبیله های ساکن در سرزمین
گل ها
«فرانسه)، چون نمی توانستند /r/ را تلفظ کنند، بجای آن از آوای /غ/ استفاده کردند.
4)وامگیری واژگان : گرچه
وامگیری واژگان ، فصل مشترک همه زبان ها است، با این وجود در میان زبان های رومانس، زبان رومانیایی با وامگیری تعداد بسیاری واژه از زبان های
آلبانیایی،
مجاری و
اسلاوی شاید مقام نخست را دارا باشد.
اکنون برای دیدن شباهت های زبانی میان زیرخانواده ی زومانس، به جدول زیر توجه کنید :
|
زبان های رومانس
|
|
پارسی
|
فرانسوی
|
اسپانیایی
|
پرتقالی
|
ایتالیایی
|
رومانیایی
|
|
من
|
je
|
yo
|
eu
|
Io
|
Eu
|
|
تو
|
tu
|
tu
|
tu
|
Tu
|
Tu
|
|
او (مونث)
|
elle
|
ella
|
ela
|
lei, ella
|
Ea
|
|
او (مذکر)
|
il
|
él
|
ele
|
lui, egli
|
El
|
|
ما
|
nous
|
nosotros
|
nós
|
Noi
|
Noi
|
|
اینجا
|
ici
|
aqui
|
aqui
|
Qui
|
Aici
|
|
جا ، کجا
|
oú
|
dónde
|
onde
|
Dove
|
Unde
|
|
چه
|
que
|
qué
|
que
|
Che
|
Ce
|
|
که
|
qui
|
quién
|
quem
|
Chi
|
Cine
|
|
نه
|
non
|
no
|
não
|
Non
|
Nu
|
|
دست
|
la main
|
la mano
|
a mão
|
la mano
|
Mân
|
|
بازو (از شانه تا آرنج)
|
le bras
|
la braza
|
o braço
|
il braccio
|
Brac
|
|
قلب
|
le coeur
|
el corazón
|
o coração
|
il cuore
|
inim, cord
|
|
سینه
|
la poitrine
|
el pecho
|
o peito
|
il petto
|
Piept
|
|
گوش
|
l'oreille
|
la oreja
|
a orelha
|
l'orecchio
|
Ureche
|
|
چشم
|
l'oeil
|
el ojo
|
o ôlho
|
l'occhio
|
Ochi
|
|
بینی
|
le nez
|
la nariz
|
o nariz
|
il naso
|
Nas
|
|
دهان
|
la bouche
|
la boca
|
a bôca
|
la bocca
|
gur
|
|
دندان
|
la dent
|
el diente
|
o dente
|
il dente
|
dinte
|
|
پا
|
le pied
|
el pie
|
o pé
|
il piede
|
picior
|
|
پوست
|
la peau
|
la piel
|
a pele
|
la pelle
|
piele
|
|
سر
|
la tête
|
la cabeza
|
a cabeça
|
la testa
|
cap
|
|
مرد
|
l'homme
|
el hombre
|
o homem
|
l'uomo
|
brbat
|
|
زن
|
la femme
|
la mujer
|
a mulher
|
la donna
|
femeie
|
|
بچه
|
l'enfant
|
el niño
|
o menino
|
il fanciullo
|
copil
|
|
پدر
|
le père
|
el padre
|
o pai
|
il padre
|
tat
|
|
مادر
|
la mère
|
la madre
|
a mãe
|
la madre
|
mam
|
|
پرنده
|
l'oiseau
|
el pájaro
|
o pássaro
|
l'uccello
|
pasre
|
|
ماهی
|
le poisson
|
el pez
|
o peixe
|
il pesce
|
pe_te
|
|
آب
|
l'eau
|
el agua
|
a água
|
l'aqua
|
ap
|
|
خانه
|
le maison
|
la casa
|
a casa
|
la casa
|
cas
|
|
باران
|
la pluie
|
la lluvia
|
a chuva
|
la pioggia
|
ploaie
|
|
خورشید
|
le soleil
|
el sol
|
o sol
|
il sole
|
soare
|
|
ماه
|
la lune
|
la luna
|
a lua
|
la luna
|
lun
|
|
آسمان
|
le ciel
|
el cielo
|
o céu
|
il cielo
|
cer
|
|
روز
|
le jour
|
el día
|
o dia
|
il giorno
|
zi
|
|
شب
|
la nuit
|
la noche
|
a noite
|
la notte
|
noapte
|
|
سال
|
l'an
|
el año
|
o ano
|
il anno
|
an
|
|
یخ
|
la glace
|
el hielo
|
o gêlo
|
il ghiaccio
|
gheac
|
|
زمین (کشاورزی)
|
le champ
|
el campo
|
o campo
|
il campo
|
câmp
|
|
سخره
|
le rocher
|
la roca
|
a rocha
|
lo scoglio
|
stânc
|
|
زمین
|
la terre
|
la tierra
|
a terra
|
la terra
|
pmânt
|
|
دریا
|
la mer
|
el mar
|
o mar
|
il mare
|
mare
|
|
رودخانه
|
le fleuve
|
el río
|
o rio
|
il fiume
|
fluviu
|
|
برف
|
la neige
|
la nieve
|
a neve
|
la neve
|
zpad
|
|
جهان
|
le monde
|
el mundo
|
o mundo
|
il mondo
|
lume
|
|
درخت
|
l'arbre
|
el arból
|
a árvore
|
l'albero
|
arbore
|
|
دیدن
|
voir
|
ver
|
ver
|
vedere
|
vedere
|
|
خوردن
|
manger
|
comer
|
comer
|
mangiare
|
mâncare
|
|
نوشیدن
|
boire
|
beber
|
beber
|
Bere
|
bere
|
|
آمدن
|
venir
|
venir
|
vir
|
venire
|
venire
|
|
رفتن
|
aller
|
ir
|
ir
|
andare
|
mergere
|
|
یک
|
un
|
uno
|
um
|
Uno
|
unu
|
|
دو
|
deux
|
dos
|
dois
|
Due
|
doi
|
|
سه
|
trois
|
tres
|
três
|
Tre
|
trei
|
|
چهار
|
quatre
|
cuatro
|
quatro
|
quattro
|
patru
|
|
پنج
|
cinq
|
cinco
|
cinco
|
cinque
|
cinci
|
تاریخ زبان فرانسوی
