منو
 صفحه های تصادفی
آزمایش پیچها و سر پیچها
گربه ماهی شیشه ای
مسابقه فضایی
کوره بلند آهن
چرخش زمین
مونازیت
سازگاری علم و دین در اندیشه اسلامی
جسم رسانا
انواع نثر از نظر قالب یا صورتForm
رشته مهندسی راه آهن
 کاربر Online
1168 کاربر online

ریشه‏ها و عوامل پلورالیسم دینی از منظر علوم اسلامى

چاپ

تجربه دینی


از نظر دین اسلام، اسلام وحی الهی است که به طور معصومانه به دست ‏بشر رسیده است. نه دست غیر به آن رسیده است و نه از جانب رسول خدا چیزی بر آن افزوده یا از آن کاسته شده است. از این‏رو، اسلام خود را هادی انسان‏ها و تنها دین حق و پذیرفته شده خداوند معرفی می‏کند و بنابراین، تاکید بر تجربه دینی، از حقانیت گزاره‏های اسلام نخواهد کاست. قرآن کریم درباره پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‏فرماید: «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی‏» ،النجم: 4 و 3. پیامبر و فرستاده من از روی دلخواه سخن نمی‏گوید و آنچه به شما می‏گوید، چیزی نیست جز وحی الهی که به او وحی شده است. خداوند به پیامبرش می‏فرماید: «فاستمسک بالذی اوحی الیک انک علی صراط مستقیم‏» الزخرف: 43. همان صراط مستقیمی که هر روز آن را در نماز می‏طلبی و می‏گویی: «اهدنا الصراط المستقیم‏» الحمد: 6. در اسلام علاوه بر آن‏که بر تدین و روحیه حقیقی اسلام را داشتن و رسیدن به تجارب عرفانی دینی توصیه شده، بر اعتقادات پاک و عمل صالح نیز تاکید بسیار شده است. چنان‏که قرآن می‏فرماید: «الیه یصعد الکلم الطیب والعمل الصالح یرفعه‏» فاطر: 10. اعتقادات پاک انسان به سوی او بالا می‏رود و عمل صالح، آن را بالاتر می‏برد.

دوگانگی واقعیت فی نفسه با واقعیت پدیداری


این یکی از نظریاتی است که پس از کانت وارد مباحث معرفت‏ شناسی غرب گردید و بعدها تحت تاثیر این نظریه دوگانگی واقع و پدیدار، فنومنولوژی یا پدیدارشناسی هوسرل و سایر پدیدارشناسان شکل گرفت. بدین ترتیب، رسیدن و دستیابی به واقع، چنان‏که هست، و شناختن آن، مورد تردید قرار گرفته و احیانا ممتنع دانسته شد. و بدین صورت، موج نوع جدیدی از نسبیت ‏گرایی ، اندیشه غرب را لرزاند و البته پلورالیسم دینی هم از این موج بی‏تاثیر نبود; اما فلسفه و تفکر اسلامی، که این نظریه را برنتافت، نتایج‏شوم آن را نیز نپذیرفت و به نقد آن همت گماشت. از نظر تفکر اسلامی برای دستیابی به حقایق و واقعیات، وسایل و راه‏های متعددی وجود دارد که عبارتند از:وحی ، عقل ، حس و تجربه. در تفکر اسلامی، انسان با داشتن بدیهیات و اشکال منتج و راه‏های صحیح استدلال، اگر چه نمی‏تواند تمام حقایق را به طور قطعی به دست آورد، اما بر تحصیل پاره‏ای از آن‏ها توانا است و نصوص وحی و کلام الهی نیز به مدد عقل آمده، او را در یافتن حقیقت و واقعیات، چه در صحنه هستی‏شناسی و چه در بستر ارزشی، یاری می‏کنند.از نظر اسلام، حق قابل تشخیص است و لازم الاتباع. لذاتصریح می‏کندکه: «قد جاءکم الحق من ربکم فمن اهتدی فانما یهتدی لنفسه‏» یونس: 8. بنابراین، حق مطلق، اگرچه به طور فی الجمله، قابل شناخت است و پس از آگاهی از حق مطلق، پیروی از غیر آن، ضلالت است و گمراهی، پلورالیسم در میدان حق مطلق و مقابل آن، معنا ندارد و چون اسلام حق است غیر از آن، درست و صحیح نخواهد بود و چنان‏که امام رضاعلیه‌السلام در جواب ابن سکیت فرمود: امروز عقل حجت ‏باطنی است و هنگامی می‏تواند عقل حجت ‏باطنی باشد که قدرت تشخیص حق از باطل را داشته باشد چنان‏که انبیاء که حجت ظاهری‏اند، حق را به انسان‏ها معرفی می‏کنند.

توسعه ارتباطات


اسلام با دستوراتی که درباره چگونگی رفتار با اهل کتاب دارد و احترام به آنان را توصیه می‏کند، زمینه‏ای مناسب برای مشارکت مسلمانان و پیروان سایر ادیان را فراهم ساخته است و بستر مناسبی را برای همزیستی مسالمت‏آمیز و ارتباطات محترمانه بین آنان فراهم می‏آورد. قرآن درباره نیکی کردن و رعایت قسط حتی در مورد مشرکان غیر محارب توصیه می‏کند که «خداوند، شما را از نیکی و قسط به کسانی‏که در دین با شما نمی‏جنگند و شما را از دیارتان خارج نمی‏کنند و به دشمنانتان کمک نمی‏کنند نهی نمی‏کند. به درستی که خداوند رعایت‏ کنندگان قسط را دوست دارد.» ممتحنه: 8.

انحصارگرایی و خلوص و صدق پیروان سایر ادیان


اسلام از همان اوان ظهور، به انسان‏هایی که خالصانه و صادقانه در عمل به دین‏شان می‏کوشیدند، هرچند غیر مسلمان بودند، توجه داشت و قصور آنان را جرم نشمرد و برای آن مجازاتی مقرر نکرد. چنین برخوردی با پیروان سایر ادیان، از همان ابتدا باعث گردید تا گرفتار معضلاتی که دامن‏گیر مسیحیت‏بود نگردد.اسلام از طرفی توصیه به حسن رفتار با اهل کتاب می‏کند و از طرفی نیز مستضعفان را، یعنی کسانی که حق بر آن‏ها آشکار نشده است، معذور می‏شمارد و در صورت تلاش صادقانه‏شان آنان را مثوب و رستگار می‏داند. این مطلب از روایات ما در تفسیر «مستضعفین‏» و «مرجون لامر الله‏» استفاده می‏شود.

مکاتب نوظهور


وجه مشترک همه مکاتب نوظهور ، عبارت است از تاکید بر عدم دستیابی به شناخت امر مطلق و واقعیت و حقیقت، آن طور که هست، در حالی‏که چنین چیزی پذیرفتنی نیست. در نهایت، اینکه ریشه‏ها و عوامل تکثرگرایی در اسلام و فرهنگ و جامعه اسلامی وجود ندارد و تاثر برخی روشنفکران از این‏گونه نظریات نباید باعث گردد تا چیزی را که در بستری متفاوت از بستر فرهنگ ما رخ داده است ‏به فرهنگ جامعه خودمان تسری دهیم.

منابع

  • مجله حوزه و دانشگاه، ش 1، ص 59
  • جان هیک، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، ص 222 - 224
  • عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، ص 406


تعداد بازدید ها: 8599


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..