از مظاهر خدمات فکری ایرانیان علم و فرهنگی است که توسط آنها در راه اسلام و تمدن اسلامی به وجود آمد.

گذشته از خدمات فکری خدمات ذوقی و احساسی ایرانیان بیش از خدمات فرهنگی و فکری آنها می‌تواند نشان دهندة احساسات پاک و خالصانه ایرانیان باشد زیرا بیش از آنها سرو کارش با عشق و ایمان است و تنها عشق و ایمان است که شاهکار می‌آفریند.

این قاعده دربارة شاهکارهای فکری هم صادق است و بسیاری از آثار ایرانیان در بخش علم و فرهنگ اسلامی شاهکار است.شاهکارهای صنعتی ایران در دوره اسلامی اعم از معماری نقاشی و خوشنویسی، خاتم کاری، تذهیب کاری، معرق کاری و کاشی کاری و غیره بیشتر در زمینه‌های دینی اسلامی بوده است.

این شاهکارها در مساجد و مدارس و قرآنها و کتب ادعیه تجلی کرده است و رواج هنر ایرانی را در زمینه‌های اسلامی در حقیقت جوشش روح اسلامی را در ذوق ایرانی می‌رساند.

ایرانیان آثار هنری و فنی اسلامی را نه تنها در ایران حتی در غیر ایران از جمله هند و چین به وجود آوردند. و این آثار سند اخلاص ایرانیان نسبت به اسلام است.

یکی از مظاهر خدمات ذوقی و احساسی ایرانیان به اسلام خدماتی است که از راه زبان فارسی انجام شده.

ادبا، عرفا و سخنوران ایرانی حقایق اسلامی را با جامعة زیبایی فارسی به نحو احسن آرایش داده‌اند و حقایق اسلامی را با تمثیلاتی لطیف مجسم کرده و معانی قرآن را در قلب حکایات شیرینی بیرون آورده‌اند.

بهترین شاهد این مدعا مثنوی مولاناست.

شعر و نثر فارسی در طول 12 قرن متأثر از مضامین قرآن و حدیث بوده و اغلب مضامین عالی عرفانی و موعظه‌ای فارسی ریشه‌ای قرآنی یا حدیثی دارد و زبان فارسی دری در طول عمر تقریباً‌ هزار و دویست مساله خود و در دورة اسلامی بیش از هر چیز در خدمت اسلام بوده است.

دشمنی برخی عناصر با زبان فارسی دری که گاهی با پیشنهاد بیرون کردن لغات عربی و تغییر خط ابراز می‌شود برای همین است که این زبان بیش از هر چیز دیگر یک زبان اسلامی است و نمایانگر فرهنگ اسلامی است.

منبع:خدمات متقابل اسلام و ایران؛مرتضی مطهری