| دیاباز عبارت سنگ آذرینی است که بصورت توده‌های نفوذی عمیق و همچنین بصورت دایک و سیل دیده می‌شود. معمولا دارای بافت تمام بلورین است و دارای کانیهای زیر می‌باشد. کانیهای فرومنیزین (پیرکسن‌های مختلف و گاهی الیوین) 25 تا 65 درصد ، پلاژیوکلازها (لابرادوریت و گاهی بتیونیت) 30 تا 70 درصد. |
اختلاف دیابازها و
گابروها بیشتر در بافت و طرز تشکل و تا حدی نیز مربوط به نوع
پیروکسن آنها است. دلومیت نامی است که سنگ شناسان انگلیسی به دیابازها داده‌اند و گاهی هم دیاباز و دلویت به ترتیب به معنای سنگ دگرسان شده و دگرسان نشده بکار رفته است.
کانیهای اصلی و فرومنیزین
پلاژیوکلازها معمولا زونه هستند و غالبا قسمت مرکزی آنها
لابرادوریت یا بتیونیت و حاشیه آنها لابرادوریت ،
آندزین و حتی الیگوکلاز ممکن است باشد. گاهی زونه بودن پلاژیوکلازها ممکن تناوبی یا معکوس و یا تکراری باشد. الیوین این سنگها از فورستریت تا نزدیکی فایالیت ممکن است تغییر کند ولی به هر حال الیوین در این سنگها زیاد دیده نمی‌شود.
اکسی همورنبلند و
هورنبلند ممکن است در این سنگها وجود داشته باشد و در انواع قلیایی آن هستنگزیت ممکن است دیده شود.
بیوتیت که از نوع تیتانیم‌دار است ممکن است به مقادیر مختلف در این سنگها وجود داشته باشد.
کانیهای فرعی
کانیهای فرعی این سنگها عبارتند از :
منیتیت ،
ایلمنیت ،
آپاتیت ،
کلسیت ،
کوارتز و
گرانوفیر.
دگرسانی دیابازها
کانیهایی که در نتیجه دگرسانی بوجود می‌آیند عبارتند از
سوسوریت که از پلاژیوکلاز بدست می‌آید،
سرپانتین ،
ایدینگزیت ،
منیتیت ،
کلریت ، کلسیت و
پرهنیت.
ساخت و بافت دیابازها
بافت این سنگها از دانه ریز تا دانه متوسط با دانه‌های مساوی تغییر می‌کند. بافت پگماتیتی در قسمتهای محدودی دیده می‌شود. بافت معمولی این سنگها افیتیک است و ممکن است نیمه افیتیک نیز باشد. خیلی به ندرت ممکن است بلورهای درشت
فلدسپات و
اوژیت از هم جدا و یا به صورت اجتماعهای جداگانه در این سنگها دیده شود.
محل تشکل دیابازها
دیابازها بصورت دایک ، سیل ، لاکولیت و سایر توده‌های کوچک دیده می‌شود و معمولا به صورت توده‌های کوچک پراکنده در یک ناحیه وسیع ظاهر می‌شود. بعضی از توده‌های بزرگ شده دارای رگه‌های پگماتیتی دیاباز و یا
گرانوفیر است.
مباحث مرتبط با عنوان
