آل دابویه
«144- 40 ﻫ / 761 -660 م»
در آغاز عهد اموی، تاخت و تازهای مکرر اعراب به هیچ وجه منجر به استقرار قدرت آنها در نواحی شمال ایران،
طبرستان و
گیلان نشد. لشکرکشی مصقله بن هبیره، در عهد
معاویه - حوالی 42 ﻫ / 662 م - و تاخت و تاز محمد بن اشعث در عهد
خلافت پسرش یزید - 61 ﻫ / 680 م - ، جز رسوایی و شکست نتیجهای نداشت.
بعدها در عهد عباسیان هم، نفوذ در این نواحی حوالی 142 ﻫ / 759م ، به براندازی حکومت خاندانهای محلی منجر نشد و ناچار با آنها کنار آمد، از جمله این خاندانها
آل دابویه در گیلان بود.
آل دابویه خود را به نحوی منسوب به شاهزادگان و اسپهبدان عهد ساسانی میدانست. حکام دابویه خود را برنشانده
یزدگرد سوم و ادامه دهنده فرمانروایی او میخواندند. قدرت آنها نیز از همان عهد یزدگرد پا گرفت و سرزمین گیلان و نواحی غربی طبرستان نیز ظاهرا" از همان ایام - حدود 40 ﻫ / 660 م - تحت فرمان آنها درآمد. این خاندان تبار خود را به شاهزاده جام جاماسب سومین برادر کواذ (قباد) پادشاه ساسانی میرساند. فرخان بن دابویه، از فرمانروایان این خاندان در اواخر خلافت اموی قلمرو خود را درین نواحی بسط داد - حدود 107 ﻫ / 725 م - که از گیلان تا جرجان را به تصرف را به تصرف درآورد. اسپهبد خورشید هم چندی بعد، برای جلوگیری از نفوذ بیشتر اعراب در آن نواحی، شورش سختی بر ضد آنها به راه انداخت، اما اقدام او به شکست منجر شد و با خودکشیاش در 144 ﻫ / 761م - قدرت آل دابویه، هم پایان یافت. تیرهای از این خاندان نیز در ولایت رویان و رستمداد، نواحی نور و کجور ، به قدرت محلی دست یافت. فرمانروایان این سلاله، فاذوسیانان یا استنداران خوانده میشدند، اما بدان سبب که در رویدادهای عصر، نقش قابل ملاحظهیی از آنها ظاهر نشد، قدرت محلی آنان در این نواحی مجالی برای دوام پیدا نکرد. زیرا بهانهیی برای براندازی آنها وجود نداشت.
