منو
 کاربر Online
768 کاربر online

ابوعلی احمد بن محمد بن مظفر

تازه کردن چاپ
جامعه و علوم اجتماعی > تاریخ > دوره های تاریخی
جامعه و علوم اجتماعی > تاریخ > تاریخ اسلام
(cached)

ابو علی احمد بن محمد

«344 327 ق/ 955 939 م»

ابو علی احمد بن محمد بن مظفر بن محتاج، بزرگترین امیر سلسله آل محتاج است. وی در چغانیان زاده شده - ابن حوقل: صور الارض، ص 394 - و در کنار پدر رشد یافت. نخستین بار در 317 ق / 929 م از او به عنوان امیر چغانیان یاد شده است. در همین سال بود که پدرش محمد ابن مظفر از سوی نصر بن احمد حکومت بلخ و طخارستان را یافت و امارت آن دو شهر را به وی باز نهاد. سال بعد وقتی جعفر بن ابی داوود، امیر ختل بر سامانیان شورید، ابو علی احمد به مقابله رفت و او را دستگیر و به بخارا فرستاد. - ابن اثیر: الکامل ، ج 8، ص 222- .

ابو علی همچنان در چغانیان بود تا در 327 ق / 939 م پس از عزل پدرش به سبب بیماری، از سوی نصربن احمد سامانی، امارت و سپهسالاری خراسان یافت. در 328 ق / 940 م که ماکان کاکی در گرگان بر سامانیان شورید، ابو علی به آن سوی تاخت و ماکان را در محاصره گرفت. بسیاری از مردان کاکی به ابو علی پیوستند و ماکان از وشمگیر یاری خواست. وشمگیر سردار خود شیرج بن مغان را گسیل داشت و این یکی در صلح کوشید. ماکان از فرصت سود جسته به طبرستان گریخت و ابو علی بر گرگان چیره شد و ابراهیم سیمجور را به امارت آنجا برگماشت. سپس در محرم 329 ق / اکتبر 940 م در پاسخ به درخواست رکن‏الدوله و عمادالدوله دیلمی که او را بر ضد وشمگیر و ماکان وعده مساعدت داده بودند تا ری را تسخیر کند و به آل بویه وا گذارد، گرگان را به سوی ری ترک گفت. در نبردی که میان ابو علی و ماکان وشمگیر درگرفت، ماکان کشته شد و وشمگیر به طبرستان گریخت و ابو علی بر ری چیره شد. ابو علی ، پسر ماکان را با 900 مرد دیلمی اسیر کرد و به بخارا فرستاد. سال بعد، از ری سپاه به بلاد جبال فرستاد و بر قم و کرج و قزوین و ابهر و زنجان و همدان و نهاوند و دینور تا حدود حلوان چیره شد. - 330 ق / 941 م - و همه این نواحی را ضمیمه قلمرو سامانیان کرد.

همزمان با تسخیر بغداد به دست معزالدوله دیلمی ، ابو علی بر سراسر ایران مرکزی چیره شده بود، با این همه، بر خلاف انتظار، پاداشی که از امیر سامانی چشم می‏داشت، از امارت خراسان عزل شد و ابراهیم سیمجور به جای او نشست. گردیزی، سبب این اقدام امیر سامانی را شکایت‏های مردم از بد سیرتی کارگزاران ابو علی در خراسان ذکر کرده است - زین الاخبار ، ص 340 -. این همه باعث شد که ابو علی در برابر کردار نوح، برادر خود ابوالعباس را به حکومت همدان فرستد و خود نیز به درخواست سپاه، ابراهیم بن احمد سامانی، عموی نوح را از عراق بخواند و با او تبعیت کند. به این ترتیب، پیش بینی امیر نصر که گفته بود ، فرزندانش قدر ابو علی را نشناسند و او را بیازارند و او عصیان کند - نفیسی: محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، ص 231 ، به نقل از جوامع الحکایات- راست آمد. ابو علی پس از چند سال کشمکش با امیران سامانی و تحمل چندین شکست ، عاقبت در جمادی‏الثانی 327 ق / دسامبر 948 با نوح به صلح نشست و مقرر شد که پسرش ابوالمظفر عبدالله را به گروگان نزد نوح بفرستد. سپس خود به چغانیان رفت و تا 340 ق / 951 م در آنجا ماند. در آن سال امیر نوح، پس از درگذشت ابوالمظفر عبدالله و منصور بن قراتکین امیر خردسال، خلقت به نزد ابو علی فرستاد و سپهسالاری خراسان را به وی وا گذاشت و ری را نیز به تیوش داد. ابو علی نیز پسر دیگر خود برضد ابومنصور را به حکومت چغانیان و ترمذ گماشت و خود به نیشابور رفت در 342 ق / 953 م که وشمگیر از نوح بر علیه رکن‏الدوله دیلمی یاری خواست، وی ابو علی را به ری فرستاد. رکن‏الدوله به مقابله آمد و چند ماه پیکار به طول انجامید. چون زمستان رسید، ابو علی به ناچار به صلح گردن نهاد و مقرر شد که رکن‏الدوله، هر سال 000/200 دینار خراج به نزد نوح فرستد. پس از آن ابو علی به خراسان بازگشت. اما نوح که از این صلح راضی نبود، از ابو علی در خشم شد و سپهسالاری و امارت خراسان را از او پس گرفت. ابو علی گروهی از بزرگان نیشابور را به وساطت فرستاد و چون چاره نشد، بر نوح شورید و در نیشابور خطبه به نام خود کرد. از سوی دیگر به پایمردی نوح، میان وشمگیر و حسن بن فیروزان صلح افتاد و آن دو برضد ابو علی همداستان شدند. ابو علی که خطر را احساس کرده بود، از خراسان به قصد ری بیرون رفت. رکن‏الدوله در ری او را به گرمی پذیرفت و توسط برادرش معزالدوله در بغداد، از خلیفه فرمان حکومت خراسان را برای او گرفت.

ابو علی که اینک به فرمان خلیفه دلگرم بود، با سپاهی که رکن‏الدوله به او داده بود، به نیشابور بازگشت و در آنجا خطبه به نام خلیفه عباسی کرد. در این میان نوح درگذشت - 343 ق / 954 م - و پسرش عبدالملک پس از استقرار همان سیاست پدر را پی گرفت. ابو علی ناچار دوباره نزد رکن‏الدوله گریخت و چندی بعد همراه او به گرگان حمله برد و آن دیار را از دست وشمگیر به در آورد. سپس برای تحقق هدف نهایی خود که چیرگی بر خراسان بود، به ری بازگشت، اما چندان زنده نماند و در وبایی که در 344 ق / 955 م در ری شایع شد، او و پسرش نیز مبتلا شدند و هر دو درگذشتند. پیکر او را به چغانیان بردند و در همانجا به خاک سپردند.

ابو علی نیز چون پدر، دانشمندان و نویسندگان را گرامی داشت. چنین می‏نماید که خود نیز از دانش بی‏بهره نبوده است. چه احمد بن سهل بلخی، کتاب اجوبه ابی علی بن را در پاسخ‏های وی نوشت. شعیا بن فریغون کتاب جوامع‏ العلوم خود را نیز به نام ابو علی چغانی تألیف کرد. همچنین ابوالقاسم ، نخست از کاتبان وی بود. عوفی او را - امیر عالم - و - جهان علم - نامیده است. - لباب الالباب ، ج 1، ص 27 -.

بعد از وی برادرش ابوالعباس فضل به جای او به امارت نشست.




تعداد بازدید ها: 6994


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..