شرح بیماری
آرتریت روماتوئید عبارت است از یک بیماری طولانی مدت که طی آن مفصل به همراه عضلات، غشاهای پوشاننده و غضروف متأثر می‌شوند. گاهی چشم و رگهای خونی نیز درگیر می‌شوند. این بیماری سه برابر در زنان شایعتر است و معمولاً بین سنین 60-20 سالگی رخ می‌دهد. حداکثر بروز آن در سنین 50-35 سالگی است.
علایم آرتریت روماتوئید
علائم مفصلی
شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، درد در هنگام حرکت و محدودیت حرکت مفصل و درد به هنگام لمس و خشکی صبحگاهی در مفصل مبتلا بروز می‌کند. معمولا مفاصل محیطی را با توزیعی متقارن در گیر می‌کند. و التهاب به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و بدنبال آن تغییر شکل مفصل می‌شود. البته سیر آن می‌تواند کاملا متغیر باشد و ممکن است فقط یک بیماری خفیف و درگیری تعداد اندکی از مفاصل و یا یک التهاب پیشرونده شدید وجود داشته باشد. بیشتر مفاصل بین بندی انگشتان و مفاصل کف دست، مچ دست، آرنج، پا، و مچ پا درگیر می‌شوند. گاهی اوقات مهره‌های گردنی نیز درگیر می‌شوند.
علائم خارج مفصلی
بیماران ممکن است دچار علائم سیستمیک مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی‌اشتهایی و کاهش وزن داشته باشند. گاهی برآمدگی‌های زیر پوست به نام ندول یا گرههای روماتوئید دیده می‌شود. و گاهی درگیری عروق و اعصاب پوست و یا سایر اعضاء بدن مثل کلیه ، ریه، طحال، کبد، بیضه‌ها و غیره و درگیری چشمی و خونی وجود دارد.
علل
علل بیماری ناشناخته است، ولی این بیماری احتمالاً منشاِء خودایمنی دارد. سابقه خانوادگی آرتریت روماتوئید یا سایر بیماریهای خودایمن، عوامل ژنتیک، مثل نقص در دستگاه خودایمنی، جنس مونث در سنین 50-20 سالگی، و استرس (استرس عاطفی می‌تواند باعث شعله‌ور شدن بیماری شود) از عوامل افزایش دهنده خطر بروز بیماری می‌باشند. هیچ روش خاصی برای پیشگیری وجود ندارد.
عوارض احتمالی
- تغییر شکل مفصل به طور دایمی و از کارافتادگی بیمار
- کم خونی متوسط
- استئوپروز(پوکی استخوان)
- داروهای مورد استفاده در درمان می‌توانند عوارضی به همراه داشته باشند، مثل مشکلات در معده، و مشکلات ناشی از استفاده طولانی مدت از استروئید.
تشخیص
- آزمایش خون، از جمله بررسی وضعیت خود ایمنی
- عکس برداری از مفاصل. البته تغییرات مفصل ممکن است تا مراحل انتهایی بیماری نیز خود را در عکس مفصل نشان ندهند.
درمان
بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد و این بیماری در حال حاضر درمان قطعی و دائمی نمی‌شود.، اما با تشخیص زودهنگام، می‌توان درد بیمار را تخفیف داد، از بروز ناتوانی و معلولیت جلوگیری به عمل آورد، و عمر طبیعی توأم با فعالیت را برای بیمار به ارمغان آورد. با درمان محافظه‌کارانه، علایم در 75% بیماران در عرض یک سال بهبود می‌یابند. اما حدود 10%-5% بیماران، علیرغم درمان، نهایتاً معلولیت پیدا خواهند نمود. داروهای موثر در آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، از جمله آسپیرین و سایر سالیسیلاتها
- داروهای کورتونی که معمولاً درد را به طور سریع و مؤثر برای مدت کوتاهی برطرف می‌کنند، اما در استفاده طولانی‌مدت، کمتر اثر بخش هستند. این داروها ممکن است همچنین از تخریب پیش رونده مفصل جلوگیری کنند. توجه داشته باشید که تزریق کورتیزون به داخل مفصل نیز درد را فقط به طور موقتی بهبود می‌بخشد. ولی گاهی اثرات جانبی زیانباری به بار می‌آورند.
- داروهای ضد روماتیسمی مانند ترکیبات طلا، سولفاسالازین، پنی‌سیلامین، کلروکین و ... .
- داروهای سرکوب کننده ایمنی مثل متوتروکسات و ... .
- گاهی اوقات ممکن است در مفاصل شدیدا آسیب دیده جراحی لازم باشد.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
- تا زمانی که تب و سایر علایم شعله‌ور شدن بیماری ناپدید نگشته‌اند، در رختخواب به استراحت بپردازید، مگر برای رفتن به توالت
- پس از آن فعالیت خود را از سر بگیرید ، اما در طی روز اوقاتی را برای استراحت اختصاص دهید. هر شب حداقل 12-10 ساعت بخوابید. خود را زیاده از حد خسته نکنید.
- به هنگام ایستادن، راه رفتن، و نشستن، بدن خود را راست نگاه دارید.
- حتی‌المقدور به طور فعال ورزش کنید تا قدرت عضلانی و حرکت مفصل تا حد امکان حفظ شود. شدت فعالیت را به تدریج به حد توصیه شده برسانید. ورزش در استخر آب گرم برای خشکی مفاصل خوب است.
- مفصل معلول شده را باید به طور غیر فعال (بدون استفاده از عضلات حرکت‌دهنده آن مفصل) حرکت داد تا بدینوسیله از انقباض دایمی و جمع‌شدگی عضلات جلوگیری شود.
- یکی رژیم غذایی عادی و متعادل داشته باشید. از روی آوردن به رژیم‌های مد روز برای آرتریت، که اتفاقاً زیاد هم هستند، خودداری کنید.
- اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید. چاقی باعث وارد آمدن فشار به مفصل می‌شود.
آرتریت روماتویید جوانان یا کودکان
آرتریت روماتویید کودکان عبارت است از یک بیماری التهابی بافت همبند، عمدتاً بافت مفاصل، که در کودکان رخ می‌دهد. امکان دارد با آرتریت ناشی از بیماری لایم اشتباه شود. مفاصلی که درگیر می‌شوند معمولاً عبارتند از زانو، آرنج، مچ پا، و گردن. التهاب می‌تواند عضلات نزدیک مفصل، غضروف، و غشاهای پوشاننده مفصل را نیز متأثر سازد. این بیماری بین سنین 5-2 سالگی آغاز می‌شود، و اغلب تا جوانی بهبود می‌یابد. این بیماری در دختران چهار برابر شایعتر از پسران است.
علایم شایع
- درد، تورم، و خشکی در مفاصل انگشتان پا، زانو، مچ پا، آرنج، شانه، یا گردن. درد ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی آغاز شود و ممکن است در تنها یک، یا بسیاری از مفاصل وجود داشته باشد.
- امکان دارد کودک بدون این که قادر به توضیح باشد، از راه‌رفتن امتناع کند.
- دمای بدن هر روز و معمولاً در عصر تا حدود 4/39 درجه سانتیگراد بالا می‌رود. تب به طور شایع با بثورات پوستی و لرز همراه است.
- بی‌اشتهایی، کاهش وزن
- کم خونی
- تحریک‌پذیری، بی‌حالی
- تورم گرههای لنفاوی
- درد و قرمزی چشم
- درد قفسه صدری به قدری شدید است که بر قلب تأثیر می‌گذارد.
در 80%- 75% موارد، به هنگام بلوغ یا اوایل جوانی، بیماری به کلی فروکش کرده است.
- هر حمله معمولاً چند هفته به طول می‌انجامد و در طی دوران کودکی، بیماری هر از چندگاهی شعله‌ور می‌شود و دوباره فروکش می‌کند. علایم را معمولاً می‌توان با درمان تحت کنترل درآورد.
- متأثر شدن بافت‌هایی غیر از مفاصل، مثلاً التهاب چشم، بزرگ شدن طحال، التهاب پرده دور قلب یا عضله قلب.
- تغییر شکل و به هم خوردن ساختمان مفصل به طور دایمی ،عوارض احتمالی
درمان
- روان درمانی یا مشاوره برای کمک به خانواده کودک، تا آنها بتوانند به خوبی از عهده بیماری طولانی مدت کودک برآیند. شاید مهمترین عامل در درمان کودک حمایت عاطفی از وی باشد.
- جراحی برای درست‌کردن مفصل تغییر شکل یافته (گاهی)
- اگر تشک کودک سفت نیست، یک تخته ضخیم چندلا زیر تشک قرار دهید.
- چشم کودک باید حداقل 2 بار در سال معاینه شود تا اگر التهابی در چشم وجود دارد زود تشخیص داده شود.
- بسیار مهم است که کودک به مدرسه عادی به طور روزانه برود. هر جا که لازم باشد، مدرسه باید خدمات اضافی برای برآورده کردن نیازهای کودک فراهم کند.
- آسپرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیر استروییدی، برای کاهش درد و التهاب
- امکان دارد داروهای دیگری چون کورتیکواسترویید، نمک طلا، یا سایر داروها تجویز شوند
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
- به هنگام حمله، کودک باید در تخت استراحت کند، مگر برای توالت، تا رمانی که تب و سایر علایم تخفیف یابند.
- امکان دارد برای حفاظت و حمایت از مفصل ملتهب استفاده از آتل ضروری باشد.
- پس از رفع حمله، کودک می‌تواند به تدریج فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های عادی را از سر بگیرد، البته باید در طی روز ساعت‌هایی را به استراحت بپردازد. کودک نباید زیاد خسته شود و هر شب باید حداقل 12-10 ساعت بخوابد.
- فیزیوتراپی توصیه خواهد شد. بعضی از حرکات را کودک خود می‌تواند انجام دهد، و بعضی از آنها را والدین می‌توانند برای کودک انجام دهند. انجام حرکات توصیه شده مهم است زیرا کمک می‌کند تا درد و اثرات ناتوان کننده بیماری به حداقل برسند.
- به دلیل تغییرات دوره‌ای علایم، گاهی برنامه فیزیوتراپی نیاز به بازبینی خواهد داشت.
- به طور کلی از انجام ورزش‌هایی که بدن کودک در معرض ضربه قرار می‌گیرد باید خودداری شود، اما کودک باید تشویق شود تا در دیگر فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های مدرسه، خانه یا اجتماع شرکت کند.
مباحث مرتبط با عنوان
