مقدمه
اسلام که جامع ترین ادیان الهی است برای تمام لحظات زندگی و دوران عمر، دستورات خاص و مقررّات ویژه ای دارد؛ از جمله برای نوزاد، آداب بسیاری را توصیه می‌کند که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:
لباس
وقتی که
امام حسن علیه السلام متولد شد او را در پارچه ای زرد رنگ پیچیدند و به دست مبارک
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دادند.
امام فرمود:«مگر من شما را نهی نکردم که بچه را در پارچه ای زرد نپیچید؟»
سپس با دست خود امام حسن علیه السلام را در پارچه ای سفید پیچید.
اولین کلام و طعام
رسول خدا پس از تولد
حسنین علیهماالسلام، در گوش راست آنان
اذان می‌گفت و در گوش چپ آنها
اقامه.
رسول خدا می‌فرمود:«در گوش راست نوزاد اذان و در گوش چپش اقامه بگویید، چرا که بچه را از
شیطان حفظ می‌کند." سپس در گوش او سوره فاتحه الکتاب و آیه الکرسی و آیات آخر سوره حشر و سوره اخلاص و دو سوره ناس و فلق (معوذیتن) را بخوانید.»
اولین طعام:
امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمود:
رسول خدا کام امام حسن و امام حسین علیهمالسلام را با خرما برداشت. شما هم کام بچه های خود را با خرما بردارید.
و نیز
امام صادق علیه السلام می‌فرمود:« کام بچه های خود را با آب
فرات بردارید؛ چرا که دوستدار ما
اهل بیت خواهد شد.»
و نیز می‌فرمود:«کام نوزادان خود را با تربت امام حسین علیه السلام بردارید که باعث ایمنی او خواهد شد، و اگر تربت نداشتید، با آب باران. »
حضرت رضا علیه السلام نیز می‌فرمود:«اگر تربت موجود نبود، کام نوزاد را با
عسل بردارید.»
نامگذاری
انتخاب نام خوب برای نوزاد بسیار مهم است. رسول خدا آن را از حقوق فرزند بر گردن پدر می‌دانست و می‌فرمود:«بهترین نام‌ها، نامی است که در آن نشان عبودیت خداوند باشد؛ مانند عبدالله.» و نیز می‌فرمود:«هر کس چهار پسر داشته باشد و نام یکی از آنها را به نام من، "محمد"، نامگذاری نکند، به من جفا کرده است. اگر اسم فرزندتان را محمد گذاشتید او را گرامی بدارید و به او احترام کنید.»
و نیز می‌فرمود:«حتی بچه‌های سقط شده را هم نامگذاری کنید، چون در روز قیامت که مردم را به اسم می‌خوانند، بچه های سقط شده به پدرانشان اعتراض می‌کنند که چرا برای ما اسم نگذاشتید؟!»
و خود پیامبر، نام آخرین فرزند
فاطمه زهرا را قبل از تولد، محسن گذاشت، که البته در ماجرای
هجوم به خانه فاطمه علیها سلام سقط شد.
رسول خدا از گذاشتن بعضی نام‌های بی‌معنی یا دارای معانی کفرآمیز بر فرزندان نهی می‌فرمود؛ نام‌هایی مانند ابی عیسی، ابی الحکم، ابی مالک، ضرار، مره، حرب، ظالم، شهاب و حتی نام بی‌معنی یا قبیح بعضی افراد را عوض می‌کرد.
امام باقر علیه السلام می‌فرمود:«وقتی شیطان می شنود که کسی را به اسم محمد یا علی صدا می زنند، مانند قلع آب می شود. (یعنی از شدت ناراحتی، استقامت خود را از دست می دهد.)»
روزی اصحاب به از امام صادق علیه السلام گفتند: “ ما نام شما و پدرانتان را بر روی فرزندانمان می‌گذارین. آیا این کار برای ما نفعی دارد؟»
امام فرمود:« به خدا قسم، بله. مگر دین چیزی جز محبت است؟»
نام‌های زیادی در روایات آمده که ائمه به آنها ترغیب و توصیه می‌فرمودند، از جمله: عبدالله، عبدالرحمن، محمد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، و نام سایر
امامان.
نام‌های فاطمه زهرا علیهاسلام هم برای گذاردن بر روی دختران توصیه شده است، از جمله: فاطمه- صدیقه- مبارکه- طاهره- زکیه- راضیه- مرضیه- محدثه- زهرا- بتول- عذراء- سیده- حرراء- نوریه- حانیه (به‌معنی شوهر دوست و بچه دوست) و منصوره.
و از اسم حمیرا نهی شده است.
ختنه و عقیقه
حتنه:
رسول خدا می‌فرمود:«فرزندان خود را در روز هفتم تولد ختنه کنید.»
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:«گرما یا سرما شما را از ختنه در روز هفتم ولادت مانع نشود، چرا که ختنه موجب پاکی بدن است.»
ختنه برای پسرها واجب است و اگر پدر و مادر، او را ختنه نکنند، بر خودش واجب است. امام صادق علیه السلام فرموند:«ختنه برای مردان واجب است.»
عقیقه:
رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم برای دو فرزندشان امام حسن و امام حسین علیهماالسلام در روز هفتم ولادت
عقیقه کرد؛ فاطمه علیهاالسلام هم برای آن دو نوزاد عقیقه کرد و به قابله، یک ران گوسفند و یک دینار عطا فرمود.
امام صادق علیه السلام فرمود: "سلامتی هر نوزاد در گرو عقیقه است. هر کس که ثروتمند است عقیقه کند و هر کس فقیر است، هر وقت برایش مقدور شد عقیقه کند و اگر نتوانست، بالاخره حیوانی بکشد. (در صورت فقر می‌توان به جای گوسفند یا گاو یا شتر حیوان دیگری مانند مرغ و کبوتر و. . . عقیقه کرد.)
گوشت عقیقه را باید پخت و ده نفر از مسلمان ها یا بیشتر را با آن اطعام کرد. اما پدر و مادر نوزاد نباید از آن بخورند. برای نوزاد پسر، حیوان نر و برای دختر حیوان ماده، عقیقه می کنند. استخوان های حیوان عقیقه را نباید شکست و مستحب است آنها را دفن کنند.
اصلاح موی سر
اصلاح موی سر: رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم در روز هفتم تولد امام حسن و امام حسین علیهاالسلام موی سر آنها را تراشید و به وزن آنها نقره صدقه داد.
از امام صادق علیها السلام علّت این کار را پرسیدند. امام فرمود: دلیلش زدودن موهایی است که در شکم مادر روییده شده است.»
از
امام کاظم علیه السلام پرسیدند: “ اگر موی سر نوزادی را تا روز هفتم نتراشیدند، چه باید کرد؟”
امام فرمود: “ وقتی روز هفتم گذشت دیگر تراشیدن سر لازم نیست. ”
رسول خدا صلی لله علیه و اله و سلم بعد از تراشیدن موی سر فرزندانشان به سر آنها
خلوق مالیدند که ماده ای است معطّر و مخلوطی از مواد مختلف که عمده آن زعفران است. طبق روایتی از امام صادق علیه السلام مالیدن زعفران کافی است.
شیر دادن
رسول خدا می‌فرمود: "برای نوزاد هیچ شیری بهتر از شیر مادرش نیست. اگر مادر شیر نداشت یا شیرش کم بود برای بچه دایه بگیرید. "
ولیمه و تهنیت
ولیمه:
ولیمه یعنی اطعام عده ای از مومنین. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمود:«در چهار چیز ولیمه داده می شود: ازدواج، تولد فرزند، ختنه، و بازگشت از سفر.»
تهنیت:
وقتی به
امام سجاد علیه السلام تولّد فرزندی را بشارت می دادند، ایشان نمی پرسید پسر است یا دختر، بلکه می پرسید «آیا سالم است؟» و اگر سالم بود خداوند را حمد و سپاس می‌کردند.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: "برای تبریک گفتن به مناسبت تولد فرزند بگو:«خدای بخشنده را شکر می کنم. خداوند برای تو در این مولود برکت قرار دهد و او را به رشد برساند و تو را از خیر او بهره‌مند سازد.»
مراجعه شود به:
مراسم ولادت حسنین علیهم السلام
امام کاظم علیه السلام و شادمانی در ولادت فرزند
مستحبات ولادت
ویژگی های امامان « ع » در هنگام ولادت
ویژگیهای امام در زمان ولادت
اختصاصات تولد امامان
منابع:
بحارالانوار، ج 104، باب 107، صفحه 107 تا 126.
