مقدمه
نمونه‌های مشخص این آتشفشان در هاوایی و ایسلند قرار دارد. در هاوایی دو آتشفشان فعال از این نوع وجود دارد که ارتفاع یکی از آنها 4166 متر است و دیگری 1230 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. مخروط این نوع آتشفشان تقریبا مسطح است و فوران مواد هم شدید نیست. گدازه از نوع بازالتی است و بنابراین سیالیت آن بسیار زیاد است.
مهمترین آتشفشان هاوایی
مهمترین آتشفشانی که به این طریق فعالیت می‌نماید
آتشفشان کوه کیلوآ واقع در
جزیره هاوایی است، این نوع آتشفشان را امروزه تحت عنوان فعالیت با دریاچه گدازه مشخص می‌نمایند. فعالیت این آتشفشان از نظر حرارتی شدید مداوم بوده و ممکن است دهها سال ادامه داشته باشد. دریاچه آتشفشانی کیلوآ در گودالی به شکل دایره قرار دارد که قطر تقریبی آن در حدود 350 متر است. جدار گودال وضع تقریبا قائمی دارد. حرکت گدازه‌ها را می‌توان در این گدال مشاهده نمود. سطح دریاچه گدازه از پوسته نازکی به رنگ تیره مفروش شده است که بر اثر حرکت گدازه موج‌دار است. این پوسته گاهی پاره می‌شود و مواد گداخته از آن تراوش می‌کند.
گاهی چشمه‌ای از مواد گداخته به ارتفاع 10 تا 15 متر در سطح دریاچه ظاهر می‌شود و مواد مذاب را به بیرون هدایت می‌کند. و حبابهای گاز ضمن خروج از چشمه قطرات و رشته‌هایی از گدازه را به هوا پرتاب می‌کند. این قطرات و رشته‌ها ضمن دوران در هوا و سرد شدن سریع به شیشه تبدیل می‌شوند و سپس باد آنها را به اطراف پراکنده می‌کند. قطرات و رشته‌های مزبور اشکها و موهای پله (در اصطلاح محلی یعنی خدای آتش) نامیده می‌شود که گاهی در هسته مرکزی آنها بلورهایی از
الیوین و
منیتیت وجود دارد.
حرارت دریاچه کیلوآ
بر طبق ارزیابی ، در هر ثانیه بیش از 309 میلیون کالری حرارت از دریاچه آتشین کیلوآ به هدر می‌رود، ولی این اتلاف حرارتی در سرد شدن دریاچه تاثیر مهمی ندارد. زیرا مواد گداخته پیوسته از درون به سطح می‌رسد و به علاوه احتراق گازها که در سطح دریاچه صورت می‌گیرد تا اندازه‌ای جبران حرارت از دست رفته را می‌نماید.
گدازه آتشفشان هاوایی
گدازه آتشفشانهای نوع هاوایی سیالیت زیاد دارد و مواذد مذاب ، مانند آبی که از
چشمه‌های گرم و جوشان خارج می‌شود، در دریاچه گدازه وارد می‌گردند و پس از لبریز شدن دریاچه ، از دهانه آشفشان جاری می‌شود و گدازه‌های آن روی هم قرار می‌گیرد. در نتیجه انفجار وجود ندارد و پرتاب قطعات جامد ، خاکستر ، اسکوری و لاپیلی در آن بندرت دیده می‌شود.
این نوع آتشفشانها غالبا گسترده و بسیار وسیع می‌باشند. به دلیل شکل نسبتا مسطح و کم ارتفاع مخروط که به سپر شباهت دارد،
این قبیل آتشفشانها را به نام آتشفشان گسترده سپری یا بطور ساده آتشفشان سپری می‌گویند. ماهیت
سنگ شناسی این نوع آتشفشان باز است،
هاوایی‌ایت و
بازانیت است. غیر از کیلوآ ،
آتشفشان مونالوآ ، در هاوایی ،
میهارایاما در ژاپن و
نیراگنگو در کنگو و
ماسایا در نیکاراگوئه دارای دریاچه گدازه و از انواع آتشفشانهای هاوایی به شمار می‌روند.
مباحث مرتبط با عنوان
