تاریخ فلسفه تاریخ آراء و افکار
فلسفی در طول
تاریخ و ارتباط آنها با وقایع دوران آن ها است.
از اولین روزهای حیات انسان بر این کره خاکی، پرسشهای اساسی فلسفیی مطرح شد که ناشی از حس کنجکاوی و حقیقت جویی انسان بود. طبیعتا از سوی اشخاص مختلف پاسخ هایی نیز به این پرسش ها داده می شد.
ما از آنچه بدست ما نرسیده است، خبر نداریم؛ اما می توانیم نخستین افکار فلسفی را هفت قرن قبل از میلاد، در
ایونیا واقع در
آسیای صغیر بیابیم.
از آن هنگام تا کنون، آرا و افکار فلسفی بسیار زیادی در زمینه ها و شاخه های مختلف فلسفه اعم از
مسائل اصلی یا
مسائل فرعی آن مطرح شده است.
تاریخ فلسفه تاریخ این آرا و افکار و سیر کلی آنهاست.
اماباید به چند نکته توجه داشت:
1- تاریخ فلسفه با دیگر تواریخ فرق دارد. می شود
تاریخ علم فیزیک را ندانست و در عین حال
فیزیکدان بزرگی بود. می توان
تاریخ ریاضیات را ندانست و در عین حال در ریاضیات متبحر بود. چرا؟
زیرا تاریخ
ریاضیات و آراء و افکار مطرح شده در تاریخ ریاضیات، یک چیز است و ریاضیاتی که ما هم اکنون می خوانیم چیز دیگر؛ یعنی آنچه از آرا و افکار
ریاضیدانان قبلی درست و صحیح بوده گرفته شده و امروز به کار می رود و آنچه درست نبوده، کنار گذاشته شده است و احتیاجی به مطالعه آن افکار نادرست نیست.
اما تاریخ فلسفه به دلیل ویژگیی که دارد اینگونه نیست. اساسا فلسفه به یک اعتبار، عبارت است از تاریخ فلسفه؛ یعنی افکار و عقایدی فلسفی که در طول تاریخ ارائه شده اند و بررسی نقادانه آنها.
بنابراین، فلسفه چیزی جدای از تاریخ فلسفه نیست.
2- تاریخ فلسفه مسلما فقط گرد آوری عقاید و آرا
فلاسفه یا نقل مطالب فلسفی، که هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته باشند نیست.
اگر فقط به عنوان فهرستی از عقاید گوناگون که در طول تاریخ از سوی فلاسفه مطرح شده اند به تاریخ فلسفه بنگریم، این تاریخ به صورت داستانی بی فایده و یا حداکثر مطالبی که ذکر شده اند ومی توان آن را ها خواند یا نخواند، در می آیند.
در صورتی که با کمی تامل در می بابیم که افکار و عقاید فلسفی با همدیگر، چنان درهم پیچیده اند که آن ها را فقط باید در ارتباط با یکدیگر خواند و فهمید. به طور کلی هیچ فلسفه ای نمی تواند به طور کامل درک شود، مگر آنکه ارتباطش بانظامهای دیگر فهمیده شود.
مثلا چگونه کسی می تواند واقعا بفهمد که چه چیز
افلاطون را بر آن داشته تا آنچه را گفته، بگوید، جز این که چیزی درباره فکر
هراکلیتس و
پارمنیدس و
فیثاغورس بداند؟ و یا چگونه کسی می تواند افکار
ملاصدرا را در
فلسفه اسلامی بخواند، مگر این که از افکار
ابن سینا و
سهرودی اطلاع داشته باشد؟
بنابراین می بینیم که تاریخ فلسفه را باید به عنوان یک کل در نظر گرفت و ارتباطات میان آن را درک نمود.
3- همچنین افکار و عقاید فلسفی با تاریخ دوره خود و حوادث و جریانات آن و روح حاکم بر آن روزگار نیز ارتباط بسیار نزدیکی دارند و هیچ
مکتب فلسفی یا آرای خاص یک
فیلسوف را به راستی نمی توان فهمید، مگر این که تاریخ روزگار آن نیز خوانده شود.
ممکن است در ابتدا، ارتباط افکار و عقاید با حوادث روزگار مقداری دور از ذهن به نظر برسد؛ اما با کمی تامل به این نکته پی خواهیم برد که افکار و آرا فلاسفه و مکاتب فلسفی به نوعی نتیجه جریانات تاریخی و ناشی از روح حاکم بر روزگار آن فلاسفه و مکاتب بوده است.
گواه این مطلب، پیدایش
فلسفه مسیحی پس از فراگیر شدن
مسیحیت در
اروپا طی
قرون وسطی؛ پیدایش
مکاتب تجربی پس از
رنسانس علمی و فرهنگی؛ پیدایش مکاتب
اگزیستانسیالیسم و
نهیلیسم در اروپا پس از
جنگ های جهانی و پیدایش مکتب
مارکسیم پس از
انقلاب صنعتی می باشد و نیز نمونه های دیگر... .
در این زمینه نگاه کنید به:
منابع
- کلیات فلسفه
- تاریخ فلسفه کاپیستون، جلد1، صفحه 10
- تاریخ فلسفه غرب، صفحه 21
